Loopbaanmonitor onderwijs 2021

Betreft: Onderzoek naar de ontwikkeling van de arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van de lerarenopleidingen en naar de begeleiding van pas afgestudeerde leraren en zij-instromers in het beroep.
In opdracht van: Ministerie van OCW
Uitgevoerd door: CentERdata en MOOZ
Uitgave rapport: december 2021

In deel 1 van de Loopbaanmonitor is de ontwikkeling van de arbeidsmarktpositie van recent afgestudeerde leraren onderzocht. Deel 2 richt zich op de kwaliteit van de lerarenopleidingen, de begeleiding van startende leraren en zij-instromers en de werkbeleving. Het onderzoek kent twee onderdelen: secundaire analyses op CBS-microdata (afstudeercohorten 2014-2019) en een enquête onder pas afgestudeerden van de lerarenopleidingen en zij-instromers in het beroep (cohort 2019 en cohort 2020).

De uitkomsten van het eerste onderdeel staan centraal in deze rapportage, met als belangrijkste bevinding dat het percentage recent afgestudeerden van de pabo dat aan de slag is gekomen in het onderwijs ook volgens de meest recent beschikbare cijfers (2020) verder gestegen is. Voor afgestudeerden aan de tweedegraads lerarenopleiding en de universitaire lerarenopleiding is het percentage dat na één jaar een baan heeft in het onderwijs voor de afstudeercohorten 2015 t/m 2018 relatief stabiel.

Conclusies deel 1 - Microdata

Baan in het onderwijs
Van afstudeercohort 2019 heeft ongeveer 71% van de afgestudeerden aan een tweedegraads lerarenopleiding na een jaar een baan in het onderwijs gevonden. Dit kan een baan in het vo zijn maar personen met een tweedegraads lerarenbevoegdheid kunnen bijvoorbeeld ook in het mbo terecht. Voor het cohort 2014 ligt dit percentage met 64% duidelijk lager. Van de afgestudeerden van de ulo in het afstudeercohort 2019 heeft 74% na een jaar een baan in het onderwijs. Hier ligt het beroepsrendement iets hoger dan in de voorgaande jaren.

Vakgebied
Voor de afgestudeerden aan de tweedegraads lerarenopleidingen en de ulo is het vakgebied een belangrijke bepalende factor voor de kans op een baan in het onderwijs. Het laagste beroepsrendement vinden we voor degenen die een culturele/creatieve lerarenopleiding hebben afgerond (cohort 2019, 1 jaar na afstuderen: 43%), gevolgd door lichamelijke opvoeding (57%). Het hoogste beroepsrendement vinden we wat de tweedegraads lerarenopleidingen betreft voor gediplomeerden in de exacte vakken (88%) en de talen (82%). Wat betreft de afgestudeerden van de ulo is het beroepsrendement eveneens hoog te noemen voor de talen (cohort 2019, 1 jaar na afstuderen: 86%).

Conclusies deel 2 - Begeleiding van startende leraren

Tevredenheid lerarenopleiding
Pas afgestudeerde leraren zijn over het algemeen redelijk tevreden over de door hen gevolgde lerarenopleiding en over de voorbereiding op de beroepspraktijk. Dit geldt vooral voor de afgestudeerden van de tweedegraadsopleidingen. Ruim driekwart van hen is (zeer) tevreden over de gevolgde opleiding. Het meest tevreden zijn de pas afgestudeerden over het niveau van de opleiding, de vakinhoudelijke en vakdidactische programmaonderdelen en de pedagogisch-didactische vaardigheden die zij hebben geleerd.

Begeleiding van startende leraren
Uit dit onderzoek blijkt dat verreweg de meeste starters een of andere vorm van begeleiding krijgen en dat de begeleidingspercentages de laatste jaren ook zijn toegenomen. In het voortgezet onderwijs krijgt ongeveer 90 procent van de startende leraren begeleiding op de werkplek.
In het vo wordt vaak deelgenomen aan een begeleidingsprogramma voor beginnende leraren en worden lessen bijgewoond en nabesproken met een ervaren docent. Er is vaker sprake van een begeleidingsarrangement of -pakket, bestaande uit meerdere onderdelen.

Begeleiding van zij-instromers
De begeleiding van zij-instromers in po en vo komt in grote lijnen overeen met die van pas afgestudeerde leraren. De meeste zij-instromers zijn tevreden over de begeleiding op school. Over de begeleiding vanuit de lerarenopleiding lopen de opvattingen meer uiteen. In het mbo is ruim twee derde van de zij-instromers hierover tevreden. In po en vo ligt dat (met 53%) substantieel lager. Dit hangt voor een deel samen met het gebrek aan maatwerk dat door de opleidingen wordt geboden.

Werkbeleving en verloop
In het voortgezet onderwijs ervaart ruim de helft van de startende leraren (zeer) veel werkdruk. Zij-instromers vinden de ervaren werkdruk nog wat hoger. De voornaamste oorzaken van de werkdruk zijn de hoeveelheid administratieve en niet-lesgebonden taken. Circa 70 procent van alle starters noemt dit als oorzaak. Ondanks de hoge werkdruk, zijn beginnende leraren redelijk tevreden met de inhoud hun werk (7,9).

Pas afgestudeerden vinden steeds vaker en sneller in baan in het onderwijs. Het aandeel starters dat uitsluitend op zoek is naar een baan buiten het onderwijs is zeer beperkt. In het vo is het aandeel starters dat een andere baan zoekt gedaald.

Zie ook de Kamerbrief leraren en onderwijsarbeidsmarkt 2021.

Download de loopbaanmonitor onderwijs 2021.