Er wordt gezocht op *
Betreft: Een rapportage met relevante en actuele cijfers over leraren en hun arbeidsmarkt
Uitgave: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Publicatiedatum: december 2023
In deze rapportage worden de belangrijkste, meest actuele cijfers over leraren en hun arbeidsmarkt op een rij gezet. Nederland heeft 240 duizend mensen als leraar werken in het po, vo en mbo, die samen 181 duizend voltijdsbanen vervullen.
Samenvatting voortgezet onderwijs
In schooljaar 2022/2023 werd er door 77.000 leraren voor 61.000 fte in het vo gewerkt. Ondanks de leerlingendaling is het aantal fte leraren in 2021 met zo’n 1.500 fte gestegen, voor 2022 is daar nog een stijging met 100 fte bovenop gekomen.
Kenmerken van de leraren en de baan
De gemiddelde leeftijd van de leraren vertoont de laatste jaren een dalende lijn en ligt nu op 43,1 jaar. In het vo werkt 6% van de leraren in een deeltijdbaan kleiner dan 0,5 fte. 43% werkt in een fulltimebaan van meer dan 0,8 fte. De gemiddelde werktijdfactor is 0,79.
Van de leraren heeft 78% een vast contract. Nieuwe leraren krijgen vaak eerst een tijdelijk contract. Een meerderheid van deze contracten wordt afgesloten met uitzicht op vast werk.
Ontwikkeling personeelsaantallen
De afgelopen tien jaar is het aantal leerlingen met 4% gedaald en het aantal scholen met 2% gestegen. In dezelfde tijd is het aantal fte leraren met 1% gestegen, het aantal fte directie met 16% gedaald en het aantal fte ondersteunend personeel is met 15% gestegen.
Gepensioneerden in het vo
In het vo wordt 343 fte vervuld door mensen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt. Het gaat hierbij om 801 personen. Een ruime meerderheid van deze mensen is leraar. Dit aantal is in de laatste 5 jaar flink toegenomen en zal naar verwachting nog verder stijgen.
Personeel niet in loondienst
De scholen besteden 4,4% van het personeelsbudget aan personeel dat niet in loondienst is.
Vacatures
Vacatures worden met ingang van dit jaar gebaseerd op CBS cijfers. Het aantal vacatures dat in het schooljaar ontstond is de afgelopen 10 jaar in de CBS categorie vo en mbo verdubbeld. In het vo ontstonden in 2022 18.380 vacatures. Er werd in totaal naar 8.150 fte aan leraren gezocht.
Actuele tekorten
Voor het eerst is een landelijke uitvraag bij scholen uitgevoerd naar de actuele lerarentekorten. Hierbij is niet alleen gevraagd naar vacatures die momenteel open staan maar ook naar zogenaamde ‘verborgen vacatures’. Als alle gegevens worden gecombineerd, is de schatting dat er momenteel een lerarentekort is van 5,8% van de gemelde werkgelegenheid. Dit komt neer op 3.800 fte tekort.
Het totale landelijk gemiddelde tekort aan schoolleiding (directeuren en adjunct-directeuren) bedraagt ongeveer 4,3% van de werkgelegenheid voor schoolleiding. Dit vertaalt zich in een tekort aan schoolleiding van ongeveer 125 fte.
Verschillen per vak
In het vo is in mindere mate sprake van regionale verschillen in de tekorten en grote steden problematiek. Toch heeft het westen op termijn wel meer iets last van de tekorten, omdat daar geen sprake zal zijn van een leerling daling. In de grote steden zal er zelfs sprake zijn van een leerling stijging.
Lerarenopleiding
De totale instroom in de tweedegraads lerarenopleiding op het hbo is de laatste jaren teruggelopen, op een stijging in 2020 na die door corona werd veroorzaakt. De laatste jaren is bij alle tekortvakken een daling van de instroom te zien. Het zorgwekkende is dat de instroom in de tekortvakken juist een relatief groot deel van de totale daling in de instroom betreft.
Mobiliteit
De uitstroom van de totale groep leraren uit de onderwijssectoren (dus niet allen de pas begonnen leraren van hiervoor) is al jaren vrij constant en ligt in het vo het afgelopen jaar wel iets hoger dan daarvoor met 9%. Een belangrijk deel daarvan wordt door personen van 60 jaar en ouder voor hun rekening genomen. Van deze groep verlaat jaarlijks 21% het onderwijs, waarschijnlijk grotendeels omdat zij met pensioen gaan.
Ook voor het vo geldt dat er procentueel gezien weinig leraren overstappen naar een andere onderwijssoort. De mobiliteit van leraren tussen scholen neemt in het vo het laatste jaar toe naar 5%.
Jonge leraren
Pas afgestudeerde leraren krijgen de afgelopen jaren in grotere mate dan voorheen een baan in het onderwijs, vaker een grote aanstelling en ook weer vaker (uitzicht op) een vast contract. Allemaal passend bij een toenemend lerarentekort.
Zij-instroom
In het vo was jaren sprake van een zij-instroom in het beroep van maximaal 220 leraren per jaar. Voor 2023 kan nog geen getal van de instroom worden gegeven, aangezien aanvragen vaak in een later kalenderjaar worden gedaan. Maar afgaand op de aanvragen voor subsidie dit kalenderjaar is deze groei bestendigd. Zij-instromers in het beroep zijn vaker te vinden in de tekortvakken.
Onbevoegd gegeven lessen
Het percentage onbevoegd gegeven lessen is de laatste jaren gestaag gedaald. Alleen in het laatste jaar is te zien dat de onbevoegdheid overal hoger ligt dan het vorige jaar, al is het nog steeds duidelijk lager dan de vroegere jaren. Momenteel gaat het om 4,0% van de lessen die onbevoegd worden gegeven. Het percentage bevoegd gegeven lessen is licht gedaald en staat nu op 86%. In het vmbo zijn er ook beroepsgerichte vakken. Daarvoor is gemiddeld een wat hoger percentage onbevoegd gegeven lessen te zien.
Arbeidsomstandigheden
78% van de leraren en directeuren in het vo is, alles bij elkaar genomen, tevreden met de baan. Een punt waarop de leraren en directeuren wat negatiever scoren dan de overige sectoren is de werkdruk.
Dit rapport is een bijlage bij de Kamerbrief over lerarenstrategie december 2023.