Gedeeld leiderschap bij De Overlaat: meer uitdaging en verantwoordelijkheid voor docenten

“Voor mij is er een verschil tussen delegeren en gedeeld leiderschap”, aldus Ghislaine Laarakker, teamleider mavo bij De Overlaat. “Bij delegeren vertel je iemand precies wat hij of zij moet doen. Gedeeld leiderschap gaat verder. Het betekent dat beslissingen en verantwoordelijkheden daadwerkelijk gedeeld worden en dat iemand ook zelf initiatief neemt.”

Bij De Overlaat vallen er onder de directeuren vier teamleiders. Deze vier teamleiders hebben allemaal een eigen teamcoördinator. Ghislaine Laarakker is zo’n teamleider en zij deelt haar leiderschapsrol met biologiedocent en teamcoördinator Soumaya Azmani. Ghislaine: “We hebben het zo verdeeld dat Soumaya de leerlingenzaken oppakt en ik me bezig houd met de personele en beleidsmatige kant.”

Meer autonomie en verantwoordelijkheid
Ghislaine vertelt: “We kwamen er een aantal jaren geleden achter dat een te groot deel van de tijd van de teamleiders opging aan leerlingenzaken. Ook zagen we dat er docenten waren die een uitdaging zochten. Voor ons was dat hét moment om deze medewerkers meer autonomie en verantwoordelijkheid te geven door hen andere taken te laten uitvoeren. Op deze manier geef je ook erkenning voor de kwaliteiten van die docenten. Je geeft hun vertrouwen.”

“Door gedeeld leiderschap geef je erkenning aan de kwaliteiten van docenten.”

 

Soumaya beaamt dit: “Na ongeveer tien jaar lesgeven en een tijdje projectleider te zijn geweest, was ik toe aan meer uitdaging en afwisseling in mijn werk. Ik zag de mogelijkheid om teamcoördinator te worden als een soort erkenning. Wat ik leuk vind aan deze rol is dat ik ook een kijkje achter de schermen krijg. Ik heb veel inzicht gekregen in hoe processen binnen de school lopen.”

Geen brandjes meer blussen
Ghislaine: “Voor mij als teamleider is het voordeel dat ik niet meer de hele dag bezig ben met brandjes blussen. Hierdoor kan ik me meer focussen op andere zaken. Daarnaast is het fijn dat ik met mijn teamcoördinator kan sparren over hoe we dingen gaan aanpakken. Verder is het zowel voor de leerlingen als de docenten prettig dat er iemand speciaal voor hen is, die dus niet vaak in overleg zit of met andere zaken bezig is. Ik denk dat dit leidt tot meer werkplezier voor mezelf, voor de teamcoördinator en voor de docenten.”

Wisselende leiderschapsrollen
“Maar eigenlijk gaat het gedeeld leiderschap in onze school veel verder dan alleen de teamleider – teamcoördinator structuur”, vervolgt Ghislaine. “We zijn van mening dat leiderschapsrollen kunnen wisselen afhankelijk van de situatie, iemands expertise of de taak die uitgevoerd moet worden. Iedereen in het team wordt aangemoedigd om initiatief te nemen en leiderschap te tonen.

Als er bijvoorbeeld vernieuwende projecten worden gestart, dan kijken we wie dit graag zou willen oppakken. We letten daarbij op hun expertise en affiniteit. Ook hebben we, naast de teamcoördinatoren, bijvoorbeeld een taal- en rekencoördinator en een zorgcoördinator. Zo’n coördinator neemt zelfstandig beslissingen en initiatieven, waarbij hij of zij de vrijheid heeft om het werk op de eigen manier uit te voeren. Wel hebben de teamleiders regelmatig overleg met de coördinatoren om ervoor te zorgen dat ze op de hoogte zijn en te bespreken of ze nog op dezelfde route zitten.”

Meer focussen op kerntaken
Ghislaine geeft aan dat het voor haar werkdrukverlagend werkt, wanneer zij een aantal zaken aan anderen over kan laten. Ze kan zich dan beter focussen op haar kerntaken. “Natuurlijk gaat er wel tijd op aan overleg, coaching of feedback/feedforward gesprekken met desbetreffende collega’s. Dit moet ook wel, want je wil als schoolleiding wel op de hoogte zijn van alles wat er speelt. Daarnaast kun je niet zomaar alles loslaten. Je moet de collega’s begeleiden in hun nieuwe rol.”, aldus Ghislaine.

“Gedeeld leiderschap werkt voor mij werkdrukverlagend.”

 

Bespreek wat gedeeld leiderschap inhoudt
En hebben ze nog tips voor andere scholen die met gedeeld leiderschap aan de slag willen? Ghislaine: “Bespreek goed wat gedeeld leiderschap inhoudt en zet dit op papier. De verwachtingen over gedeeld leiderschap kunnen soms behoorlijk uiteenlopen. Waar de één juist te weinig verantwoordelijkheid neemt, gaat de ander weer net een stapje te ver. Het is belangrijk om dit helder te hebben.

“De verwachtingen over gedeeld leiderschap kunnen behoorlijk uiteenlopen.”

 

Daarnaast moet je continu ondersteuning en begeleiding bieden aan de medewerkers met wie je de leidinggevende taken deelt. Je moet ze leren hoe ze hun leidinggevende rol goed kunnen invullen en dit leerproces regelmatig evalueren. En moedig medewerkers aan om zelfstandig beslissingen en verantwoordelijkheid te nemen. Geef regelmatig erkenning en complimenten als de medewerker een goede bijdrage levert aan het team en de organisatie. Maar maak het ook zeker bespreekbaar als het niet goed gaat.”

Soumaya vult aan: “Aan andere docenten die leidinggevende of coördinerende taken overwegen zou ik willen zeggen: zorg dat je goed weet waarom je het wil doen. Begin klein, bijvoorbeeld met een project of werkgroep. En praat met collega’s die al zo’n rol hebben om een realistisch beeld te krijgen. Gebruik je collega’s ook om te sparren en reflecteer dagelijks. Duidelijke communicatie en afspraken zijn belangrijk.”