Laden...
Tekst: het Onderwijsblad
Op een speeddate avond in Utrecht ontmoeten schooldirecteuren potentiële zij-instromers in het voortgezet onderwijs. ‘Ik probeer in te schatten of ze het spelletje te pakken zullen gaan krijgen.’
“Goedenavond en welkom.” Dik van Donselaar, directeur van het Christelijk College Zeist, bladert door zijn mapje met papieren. “Ik pak je cv er even bij. Vertel eens: wat weet je al van onze school?” De vrouw aan de andere kant van de tafel – Theresa – heeft in elk geval de website al bekeken. “Jullie hebben heel veel scholen, van vmbo tot vwo.” Precies, zegt Van Donselaar. “En naar welk schooltype gaat jouw belangstelling uit, als zij-instromer?” Aan andere tafeltjes in het lokaal vinden soortgelijke gesprekken plaats: speeddates tussen potentiële zij-instromers en schooldirecteuren uit Utrecht en omstreken. Op de avond, die is georganiseerd door het Onderwijspact Utrecht, ondersteund door het Arbeidsmarkt- en opleidingsfonds voortgezet onderwijs (Voion), zijn zo’n vijftig kandidaten afgekomen.
Theresa komt oorspronkelijk uit Portugal. Ze heeft in Portugal voor de klas gestaan en is hier in Nederland nu schrijfster en schilderes. Maar het onderwijs blijft trekken. Met een aanvullende opleiding zou zij hier haar bevoegdheid kunnen halen. “Eerstegraads of tweedegraads?”, informeert directeur Van Donselaar. “Maakt dat uit?”, wil Theresa weten. “Nogal ja”, is het droge antwoord. Bij Clementine van den Berg, rector van het Revius Lyceum Doorn, is kandidaat Marco aangeschoven. Hij werkte jarenlang bij een bank, maar vond dit eigenlijk niet leuk. “Dan heeft u het daar wel lang volgehouden”, reageert Van den Berg meteen. “Ik twijfelde al eerder aan mijn baan, maar ik koos voor zekerheid. Maar het gevoel komt terug”, reageert Marco. En die financiële schandalen van de laatste jaren zaten hem ook niet lekker. “Heeft u al ervaring met kinderen?”, wil Van den Berg weten. Dat niet, nee. Maar Marco heeft wel veel passie voor economie. “Wij hebben honderden pubers rondlopen met veel interesses, maar economie zit daar niet per definitie bij”, waarschuwt Van den Berg. “Hoe denkt u daarmee om te gaan?”
De kandidaten die op de speeddates af zijn gekomen vormen een bont gezelschap, concludeert Robert Hommen, adviseur bij Voion. Man, vrouw, van dertigers tot zestigers. Wat al die kandidaten gemeen hebben is dat zij na een korte maatwerkopleiding les zouden kunnen gaan geven in een tekortvak: Duits, natuurkunde, scheikunde, wiskunde, Nederlands of Engels. Daar zijn ze door Voion op geselecteerd. “Het gaat om kandidaten die de scholen volgend jaar al zouden kunnen inzetten, terwijl ze hun maatwerkopleiding volgen.” Haast is geboden, want de zij-instromers zijn hard nodig. Net als in het basisonderwijs kampt het voortgezet onderwijs met een lerarentekort, dat de komende jaren steeds verder oploopt. De tekorten in het voortgezet onderwijs blijven wel wat meer verborgen dan die in het basisonderwijs, omdat er geen klassen hele dagen naar huis worden gestuurd. Er vallen losse vakken uit, of de vakken worden opgevangen door leerkrachten die net niet de goede bevoegdheid hebben: de onderbevoegden. Maar het tekort aan bevoegde docenten is er wel degelijk. In het voortgezet onderwijs wordt in 2022 een tekort verwacht van zevenhonderd voltijdbanen, oplopend tot een tekort van twaalfhonderd banen in 2027.
Directeur Dik van Donselaar en kandidate Theresa zijn inmiddels druk in gesprek geraakt. “Als jij nieuw op school komt, gaan leerlingen je uitproberen”, waarschuwt Van Donselaar. “Waarmee ondermijnen leerlingen jouw gezag? Wanneer word jij boos?” Het antwoord: “Als leerlingen uit de hoogte tegen me doen, als ze doen alsof ik blij mag zijn dat zij zijn komen opdagen.” Een tafeltje verder adviseert rector Van den Berg haar kandidaat om eens een paar dagen mee te gaan lopen op een school. “Bel een school, vertel van uw voornemen en ga eens kijken. Volg een klas een hele dag, en kijk naar de verschillende manieren waarop docenten lesgeven.”
Als de kandidaten in de smaak vallen bij de schooldirecteuren, kunnen de zij-instromers met subsidie van het ministerie van Onderwijs een maatwerkopleiding volgen. Op de speeddate-avond hebben de Hogeschool Utrecht en de Universiteit Utrecht eigen tafeltjes gekregen om daar voorlichting over te geven. Bij Jenny du Plessis, coördinator aan de Hogeschool Utrecht, schuift kandidaat Christiaan aan. “Wat voor vak zou jij graag willen geven?”, informeert Du Plessis. “Wiskunde”, is het antwoord. Christiaan heeft vroeger economie gestudeerd, werkte in de financiële dienstverlening en zit sinds enkele maanden op de vrachtwagen. “Ik wil nooit meer in een kantoortuin werken.” “Hmm, je hebt dus al een bachelor economie”, ziet Du Plessis. “Daar zou je alvast een vrijstelling van dertig studiepunten voor kunnen krijgen. Mooi meegenomen toch?” Christiaan zou dan nog een tweejarige opleiding nodig hebben om zijn lesbevoegdheid te halen. Die opleiding duurt 29 uur per week – naast zijn baan die hij dan al op school krijgt. Maar Christiaan heeft ook twee jonge kinderen. “Een heel drukke periode in je leven”, denkt Du Plessis mee. “Je kunt ook een pedagogisch-didactisch getuigschrift halen, dat kost minder tijd. En dan mag je lesgeven in het mbo.” Zo puzzelen ze verder. Een drietal kandidaten had vanavond wel heel veel geluk, vertelt Hommen van Voion. “We konden ze bij binnenkomst meteen vertellen dat ze al een bevoegdheid hebben: gefeliciteerd. Deze kandidaten hebben namelijk vroeger de pedagogische academie oude stijl gedaan, en dat diploma geeft recht op een bevoegdheid voor het vmbo.” Niet dat deze kandidaten nu in één klap voor de groep gegooid kunnen worden: in al die jaren is er in het onderwijs wel het een en ander veranderd. “Maar met een opfriscursus en coaching zouden ze snel kunnen landen in de klas.”
Spelletje
Een lokaal verderop schuift een kandidaat aan bij het tafeltje van uwv speciaal aanwezig voor de potentiële zij-instromers die nu een uitkering hebben. Een kandidaat met een Frans accent wil een opleiding tot leraar wiskunde gaan volgen. Kan hij dan ontheffing krijgen van zijn sollicitatieplicht? “Als u een vierjarige opleiding wilt volgen, wordt dat lastig”, vertelt de uwv-medewerkster. “Maar bij een opleiding van twee jaar zie ik mogelijkheden.” Aan de andere tafeltjes lopen de speeddates ten einde. Rector Van den Berg heeft interessante kandidaten voorbij zien komen. “Ik bedenk bij elke kandidaat, net als bij sollicitatiegesprekken, of ik hem of haar bij mij op school voor de klas zou zien staan. Ze hoeven niet meteen alles goed te doen: ik probeer in te schatten of ze het spelletje te pakken zullen gaan krijgen. Bij sommigen wordt dat een lastige opgave, maar ik heb zeker drie gesprekken gehad met kandidaten die zo bij me terecht zouden kunnen.” Ook directeur Van Donselaar heeft interessante kandidaten voorbij zien komen. “En er zat één iemand bij voor wie ik meteen een vacature heb.” Hij hoopt dat kandidaat Theresa eens bij hem op school wil komen meelopen. Zou zij daar zin in hebben? “Graag, ik ben er niet bang voor”, is het antwoord. Mooi, vindt van Donselaar. ”Daar begint het mee. Als je niet bang bent, komt het goed.”