Meer uren onderwijs staat niet altijd gelijk aan een betere kwaliteit van het onderwijs. Bij het Haags Montessori Lyceum hebben ze er daarom voor gekozen om de verplichte onderwijstijd te verkorten en in plaats daarvan meer facultatieve begeleidingsuren aan te bieden en ontwikkeltijd vrij te maken voor docenten. “Onderschat leerlingen niet, zij weten zelf vaak heel goed waar ze meer begeleiding in nodig hebben en waarin niet”, aldus Boris Hoppzak, conrector van het Haags Montessori Lyceum.
Hoppzak vertelt: “Bij het Haags Montessori Lyceum waren we vóór de pilot Onderwijstijd al begonnen met het aanbieden van keuzelessen. Binnen die tijd mochten leerlingen zelf kiezen voor welke vakken zij extra begeleiding zouden willen. De pilot Onderwijstijd heeft het Haags Montessori Lyceum aangegrepen om hier nog een stap verder in te gaan. “Tijdens de keuzelessen hadden we nog steeds te maken met volle klassen, waardoor docenten niet de begeleiding konden bieden die zij wilden aan de leerlingen die dit nodig hadden. We hebben er daarom voor gekozen om de keuzelessen facultatief te maken.
Leerlingen krijgen verplicht onderwijs voor zo’n 20-22 lesuur van 60 minuten per week en voor zo’n 6 uur per week mogen ze zelf bepalen óf ze extra begeleiding nodig hebben en zo ja, voor welk vak ze deze begeleidingsuren willen inzetten”, aldus Hoppzak.
Meer tijd voor onderwijsontwikkeling
Hoppzak vervolgt: “Doordat een deel van de leerlingen er niet voor kiest om in deze begeleidingsuren onderwijs te volgen, zijn er uren vrijgekomen voor docenten. Die uren besteden we aan ontwikkeltijd. Het gaat dan om ongeveer 60 uur per schooljaar bij een fulltime baan. We hebben afgesproken dat docenten deze tijd moeten besteden aan onderwijsontwikkeling, maar hoe ze daar precies invulling aan geven mogen docenten zelf bepalen. Natuurlijk hebben we wel een schoolplan, teamplannen en sectiewerkplannen waarin staat hoe we ons willen ontwikkelen en die dus kunnen dienen als richtlijn.”
Begeleiding van een coach
De nieuwe invulling van de onderwijstijd past goed bij de visie van het Montessori onderwijs, waarbinnen het vertrouwen dat een leerling wil leren centraal staat. Hoppzak vertelt: “Uiteraard begeleiden we leerlingen hier wel bij. Zo heeft iedere leerling een coach met wie hij of zij elke week tien minuten een gesprek heeft over de planning, de inzet van de begeleidingsuren, het stellen van doelen voor de volgende week etc. We hanteren geen harde richtlijn, dus als een leerling een onvoldoende heeft voor een bepaald vak zeggen we niet dat hij dan verplicht is om begeleidingsuren te volgen. Maar uiteraard zal een coach hierover dan wel in gesprek gaan met de leerling.”
Alle partijen betrokken
Bij zo’n inkorting van de onderwijstijd ga je natuurlijk niet over één nacht ijs. Het Haags Montessori Lyceum heeft een werkgroep opgericht die bestaat uit leden van de medezeggenschapsraad, portefeuillehouders onderwijs en de schoolleiding. Zij hebben de voorbereidende stappen verricht. Daarnaast voorzien de klankbordgroepen van leerlingen, de contactouders en de medezeggenschapsraad de school van feedback. “Over het idee was eigenlijk al vrij snel enthousiasme, maar we hebben het wel wat langer gehad over de invulling. Ga je de facultatieve lessen bijvoorbeeld alleen aanbieden aan leerlingen die goed presteren of heb je het vertrouwen dat leerlingen deze keuze zelf kunnen maken? Daarbij hebben we uiteindelijk dus gekozen voor het laatste”, aldus Hoppzak.
Monitoring van resultaten
Hoppzak vervolgt: “Daarnaast monitoren we ook goed wat de gevolgen zijn van de nieuwe invulling van de onderwijstijd voor leerlingen. Dit doen we onder meer door middel van cohortonderzoeken, waarbij we de resultaten van leerlingen volgen van de tweede, naar de derde en de vierde klas. Ook doen we kwalitatieve onderzoeken, bijvoorbeeld door vragenlijsten uit te zetten bij docenten en ouders. Deze informatie gaan we aan elkaar koppelen en op basis daarvan trekken we na volgend jaar conclusies.”
Resultaten leerlingen grotendeels hetzelfde
En is er nu al iets te zeggen over de effecten van de nieuwe invulling van de onderwijstijd? Hoppzak vertelt: “Als het gaat om de resultaten van leerlingen komt er nog niet een heel duidelijk beeld naar voren. De resultaten zijn grotendeels hetzelfde gebleven. Dat is opzich positief, want als je minder onderwijs geeft maar toch dezelfde resultaten behaalt dan is de pilot eigenlijk geslaagd. Maar het is natuurlijk lastig om dit precies te meten, omdat er veel verschillende variabelen een rol spelen. We gaan hier de komende tijd nog verder onderzoek naar doen.
Hoppzak vervolgt: “Ook als het gaat om de effecten voor docenten, komt er een wisselend beeld naar voren. De één geeft aan dat de vrijgekomen uren voor ontwikkeltijd werkdrukverlagend werken, terwijl de ander er niet zoveel van merkt. Over het algemeen zijn docenten het meest enthousiast over het facultatieve karakter van de begeleidingsuren. Doordat er minder leerlingen bij deze uren zijn, is er veel meer ruimte gekomen om persoonlijke aandacht te geven.”
Er is meer mogelijk dan je denkt
Aan andere scholen die met de pilot Onderwijstijd aan de slag gaan zou Hoppzak willen meegeven: “Er is vaak meer ruimte in wet- en regelgeving dan scholen denken, bijvoorbeeld als het gaat om de onderwijstijd. Ga dit onderzoeken en kijk ook op basis van wetenschappelijk onderzoek wat werkt. En raak niet te snel in paniek als je niet meteen de beoogde resultaten ziet. Geef dit even de tijd.”
|
Pilot Onderwijstijd |
