Een architectonisch bijzondere school die fris en energiezuinig is

Dat is wat het Christiaan Huygens College aan de Botenlaan in Eindhoven laat zien met de bouw van het nieuwe schoolgebouw. “Veel daglicht, veel open ruimtes en een gezond binnenklimaat stonden bovenaan mijn verlanglijstje,” somt directeur-bestuurder Van den Berg op.

Het Christiaan Huygens College is een school voor voortgezet onderwijs (vwo, havo en vmbo), gehuisvest op drie locaties in Eindhoven. In 2006 besloot het college tot nieuwbouw voor de Olympia-locatie: de VMBO-afdeling, waar 530 leerlingen theorie- en praktijklessen volgen.

“Het reduceren van kosten was voor het schoolbestuur en voor mij als directeur de belangrijkste reden om goed na te denken over de gewenste kwaliteit van het nieuwe pand,” vertelt Martin van den Berg, directeur-bestuurder van het Christiaan Huygens College. “We hebben hierbij aangegeven dat we hoopten dat het nieuwe schoolgebouw ‘nog opvallender en bekender’ zou worden dan het nabijgelegen Evoluon.” Belangrijker dan de uiterlijke verschijningsvorm moest het feit worden dat het Christiaan Huygens College de eerste energieleverende school van Nederland moest zijn. “Veel daglicht, veel open ruimtes en een gezond binnenklimaat stonden bovenaan mijn verlanglijstje,” somt Van den Berg op.

Scherpe duurzaamheidseisen
Bij de eerste bouwplannen werden scherpe duurzaamheidseisen meteen opgenomen in het programma van eisen voor het nieuwe gebouw. Van den Berg: ”Ook vond het schoolbestuur het belangrijk dat de school een voorbeeldfunctie vervult. Het idee erachter is leerlingen projecten te laten uitvoeren gericht op het verhogen van de aandacht voor een duurzame leefomgeving, waarbij ze hun eigen gebouw als voorbeeld kunnen nemen.”

Rationeel plan
Het futuristische gebouw werd eind 2010 in gebruik genomen na vier jaar van voorbereiding. Achter het opvallende uiterlijk van de school schuilt een rationeel plan. Wie goed kijkt, ziet dat op de hoeken van een denkbeeldige gelijkzijdige driehoek drie verticale servicekernen staan. Van den Berg laat zien dat alle ondersteunende functies die noodzakelijk zijn in het gebouw zoals liften, lockers, trappen, toiletten en techniekruimtes zitten ingebed in drie verticale kernen. “Deze opzet maakt het mogelijk om de ruimtes die om deze kernen liggen, vrij in te delen. Daarmee is het gebouw toekomstbestendig en kan het op ieder gewenst moment aan veranderende onderwijsbehoeften worden aangepast.”

Installatieconcept
In het nieuwe gebouw moest er vooral veel aandacht komen voor het installatieconcept, vond Martin van den Berg. “Dat moest energiezuiniger en een stuk gezonder dan op de oude locatie van de school.” Om hieraan te voldoen, koos de school ervoor om de zon een centrale rol te laten spelen bij het opwekken en verspreiden van energie. “Alle warmte en koude worden opgewekt via een collectieve warmtepomp in combinatie met een energiedak,” legt Van den Berg uit. “Via dit energiedak kunnen dankzij twee zongevoelige lagen op hetzelfde dakoppervlak zowel warmte-energie als ook elektriciteit worden opgewekt. Dat heeft als grote voordeel dat het gebouw op zonnige dagen zelfs meer energie kan produceren dan het nodig heeft. Het overschot aan warmte-energie wordt via een lokale smartgrid met de naastgelegen sporthal en een nabijgelegen woonwijk gedeeld. Het levert een fikse jaarlijkse besparing aan energiekosten op: alleen al voor de school bedraagt deze om en nabij de 40.000 euro.” Om de energiekosten nog meer te verlagen is ook gekozen voor een zeer goed isolerende gevel en het toepassen van HR++-glas in alle ramen. Prettig binnenklimaatVerwarming en koeling van het gebouw vinden plaats via de vloer. “Dit zorgt voor een zeer prettig binnenklimaat,” geeft Van den Berg aan. ”Met als resultaat dat er minder ziekteverzuim van zowel docenten als leerlingen is, dat gerelateerd is aan een slecht binnenklimaat. Wat we zien sinds de ingebruikname van het pand is dat de gebruikers van de school zich prettig, comfortabel en op hun gemak voelen in het gebouw. Iets wat ook naar voren kwam in een recent uitgevoerd arbo-welzijnsonderzoek. Het item ‘Kwaliteit van het gebouw’ scoorde in dit onderzoek erg hoog.” Dat het gekozen luchtbehandelingssysteem effectief bijdraagt aan een gezond en prettig binnenklimaat blijkt ook uit het feit dat het gebouw direct bedompt aanvoelde nadat de luchtbehandeling recent een halve dag moest worden uitgezet vanwege het verwisselen van de filters.

Veel enthousiasme
Volgens de schooldirecteur leverde de aandacht voor de kwaliteit van het nieuwe gebouw vanaf de eerste weken al veel enthousiasme op van zowel leerlingen als ook het personeel. “Tot nog toe is er nog geen enkele klacht geweest. Het binnenklimaat is steeds optimaal, er wordt continu verse lucht aangevoerd waardoor het gebouw nooit bedompt voelt. We hebben geconstateerd dat het ziekteverzuim is teruggelopen, maar dit komt mede door andere factoren. Als school hopen we echter dat de optimale arbeidsomstandigheden op termijn ook structureel zijn terug te zien in een lager ziekteverzuim.”Een groot pluspunt vindt Van den Berg dat leerlingen door het goede binnenklimaat langer fris blijven en daardoor langer geconcentreerd kunnen werken. “De temperatuur in de lokalen is nooit te laag of te hoog. Ook maken we maximaal gebruik van de natuurlijke lichtinval.”

Minder incidenten
Door de manier van bouwen waarbij steeds de grote, open ruimtes in het oog springen, zijn er weinig tot geen incidenten in de school. “De open ruimtes zonder dode hoeken en het ontbreken van gangen in het schoolgebouw nodigen niet uit tot duwen en trekken,” weet Van den Berg. “Wat we van leerlingen horen, is dat de school een groot gevoel van veiligheid geeft. Daarnaast oogt de school ook nog eens schoon en opgeruimd: juist vanwege het feit dat er zoveel open ruimtes zijn, nodigen deze uit tot het opruimen van afval en werken ze vandalisme tegen.”

Duur in aanschaf
Het neerzetten van een futuristische school als het Christiaan Huygens College heeft echter niet alleen pluspunten, beseft ook Martin van den Berg. “Het grootste nadeel is dat een gebouw als dit duur is in aanschaf. De totale kosten van het project bedragen 14 miljoen euro. Hiervan is ruim 2,5 miljoen euro besteed aan de installatietechniek. Die is behoorlijk geavanceerd en daardoor te complex voor de gemiddelde conciërge. Wil je het goed doen, dan moet je het beheer ervan bij voorkeur aan een externe partij uitbesteden, wat natuurlijk ook weer extra kosten met zich meebrengt.”

Visueel aantrekkelijk
Van den Berg heeft nog een tip voor scholen die nadenken over nieuwbouw. “Als je investeert in een plan van deze grootte, doe het dan goed. Het verdient zich absoluut terug in een beter werkklimaat. Vooral de aanschaf van een goede klimaatsbeheersingsinstallatie is erg belangrijk. Voor de helft van het salaris van een fulltime werkende docent heb je top of the bill.  Daarnaast vonden wij het belangrijk om onze nieuwe school ook visueel aantrekkelijk te maken, zonder daarbij overdreven luxe na te streven. Zorg dat het gebouw er goed uitziet, wetend dat je er veertig, misschien wel vijftig jaar mee vooruit kunt. Wij hebben veelvuldig gebruik gemaakt van gemoffeld aluminium, staal en glas. Dat zijn dure materialen in aanschaf, maar ze vergen weinig onderhoud. Dat geldt ook voor de vloeren in het pand die in plaats van het vaak in schoolgebouwen gebruikte linoleum van een speciaal soort rubber zijn gemaakt. Met als eigenschap dat ze gemakkelijk onderhouden kunnen worden zonder gebruik te maken van milieubelastende schoonmaakmiddelen.”

Meer weten?
Christiaan Huygens College Eindhoven, Olympia-locatie
School voor VMBO met 530 leerlingen.
Telefoon: 040 – 252 78 98