ISK Het Gooi: “We hebben meer tijd gecreëerd voor kwaliteitsverbetering”

Schoolleider René Karman en coördinator onderwijs en kwaliteit Marina van Linschoten over de pilot Onderwijstijd.

Voor het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs is tijd nodig. Bij ISK Het Gooi hebben ze deze tijd gecreëerd door de onderwijstijd aan te passen. Hierdoor ontstaat er ruimte voor docenten om met elkaar in gesprek te gaan over kwaliteitsverbetering. “Claim de tijd die door de pilot Onderwijstijd vrijkomt en leg ook de ontmoetingstijd vast in het rooster”, aldus René Karman directeur van de ISK (Internationale Schakel Klas).

Karman vertelt: “De aanleiding voor ons om deel te nemen aan de pilot Onderwijstijd was dat we meer ruimte wilden creëren voor docenten om met elkaar in gesprek te gaan. We hebben vorig jaar besloten dat we een stap wilden maken in de kwaliteit en verbetercultuur van de ISK. Dan kijk je natuurlijk wat hiervoor nodig is en docenten gaven aan dat ze elkaar vaker zouden willen ontmoeten. Dit kwam alleen niet van de grond. Docenten vinden het heel belangrijk en fijn om met elkaar in gesprek te gaan, maar als je daar geen structuur in aanbrengt, dan verwatert dat toch weer.

Door deel te nemen aan de pilot Onderwijstijd hebben we hiervoor tijd kunnen creëren. We hebben elke les vijf minuten ingekort, waardoor er ongeveer twee uur per week is ontstaan voor ontmoetingstijd. Deze twee uur hebben we ingepland in het rooster. Dit vonden we heel belangrijk, dat het een vaste plek kreeg in het rooster. Doe je dit niet, dan gaan mensen deze tijd toch weer gebruiken voor andere dingen.”

Marina van Linschoten coördinator onderwijs en kwaliteit en Noortje Gudden docent en Groeikrachtcoach ISK Het Gooi

Groeikracht: bottom up werken aan een verbetercultuur
“Om die kwaliteitstap te kunnen maken werken we met Groeikracht. Dit is een wetenschappelijk onderbouwde methode waarmee je structureel bottom up met docenten werkt aan een verbetercultuur, aldus Karman. Marina van Linschoten, coördinator onderwijs en kwaliteit bij ISK, vult aan: “In de praktijk betekent dit dat we teams hebben opgezet die om de paar maanden met een ander thema aan de slag gaan. We zijn gestart met het thema spreekvaardigheid, zijn nu bezig met het thema samenwerkend leren en we beginnen hierna aan het thema leesvaardigheid. Deze thema’s bepalen de docenten met elkaar en ze mogen binnen de teams ook zelf bepalen hoe ze hier invulling aan geven. Dus het ene team gaat bijvoorbeeld lessenseries maken over leesvaardigheid en een ander team gaat wat meer de diepte in door te kijken wat wetenschappelijk onderzoek zegt over leesvaardigheid. Zo is ieder team daar op zijn eigen manier mee bezig.”

Van Linschoten vervolgt: “We hebben vier docenten opgeleid als Groeikracht coach, zodat elk team zijn eigen coach heeft. Verder gaan de teams vrij autonoom met elkaar aan de slag. Ze komen we één keer per week bij elkaar. Soms alleen om de voortgang te bespreken en de andere keer gaan ze wat langer met elkaar in gesprek over het onderwerp.

“We voeren veel meer met elkaar het gesprek over het onderwijs en over wat je van elkaar kunt leren”

Ik ben heel enthousiast over Groeikracht. Ik merk bijvoorbeeld dat nieuwe collega’s hierdoor sneller onderdeel zijn van het team, omdat ze elkaar vaker spreken. Daarnaast strijd ik er al lang voor om docenten meer bij elkaar in de klas te laten kijken. Aan de ene kant willen ze dat graag en aan de andere kant doen ze toch de deur dicht. Vinden ze het een beetje eng. Dit systeem zorgt ervoor dat dit wel gebeurt, al is het maar tien minuten en kijk je maar naar één onderwerp. Ik merk nu dat docenten dat doen en dat ze daar enthousiast over zijn. We voeren dus veel meer met elkaar het gesprek over het onderwijs en over wat je van elkaar kunt leren en ik zie daar zeker de voordelen van.”

Direct medezeggenschap betrokken
En hoe hebben ze bij de ISK verschillende partijen bij de verandering betrokken? Karman vertelt: “Ik ben begonnen met het betrekken van de medezeggenschapsraad. Daar heb ik in een sessie uitgelegd wat Groeikracht en de pilot Onderwijstijd inhouden en vervolgens gepeild of zij hier enthousiast over waren. Daarna heb ik een sessie georganiseerd met de docenten en gevraagd wat zij hiervan vonden. Toen bleek dat een groot deel enthousiast was over de plannen, heb ik het weer voorgelegd aan de medezeggenschapsraad.

Maar voorafgaand aan deze sessies doe je natuurlijk al het voorbereidend werk. Tijdens bijeenkomsten met het personeel waren er al bepaalde vragen en verbeterpunten naar voren gekomen en daar sloten Groeikracht en de pilot Onderwijstijd heel mooi op aan. Daardoor was het eigenlijk een kans voor open doel. Het was voor iedereen duidelijk waarom we dit wilden doen.”

“Het was voor iedereen duidelijk waarom we dit wilden doen.”

Van Linschoten vult aan: “Het betrekken van ouders en leerlingen bij het proces is op de ISK lastiger. Leerlingen zitten maar twee jaar bij ons op school, dus zij merken ook minder het verschil van het inkorten van de lessen. Voor hen is dat de normale situatie. Ze kunnen het niet vergelijken met eerdere jaren. Daarnaast hebben we vaak te maken met een taalblokkade.” Karman merkt op: “In de medezeggenschapsraad zitten wel een aantal ouders, dus zij zijn uiteraard wel meegenomen in het hele verhaal.”

Effect op resultaten lastig te meten
Het bijzondere karakter van de ISK maakt het ook lastig om de effecten van de pilot Onderwijs en Groeikracht voor leerlingen te meten. Karman vertelt: “Dat is één van mijn grootste puzzels bij de ISK. De leerlingen zijn immers maar twee jaar bij ons en normaal gesproken zou je kunnen benchmarken, maar ook dat is bij deze groep moeilijk. Want stel je hebt een grote groep leerlingen uit Oekraïne met een hoog onderwijskwaliteitssysteem of je hebt juist een grote groep leerlingen uit Eritrea waar ze helemaal geen scholen hebben, hoe ga je dan vergelijken? Onder docenten hebben we wel een enquête gehouden waarin we onder meer hebben gevraagd of de methode volgens hen leidt tot een verbetering van de lessen. Daarin gaf het overgrote deel aan dat Groeikracht en de pilot Onderwijstijd de kwaliteit van de lessen had verbeterd.”

“Het overgrote deel van de docenten geeft aan dat Groeikracht en de pilot Onderwijstijd de kwaliteit van de lessen heeft verbeterd.”

Claim direct de tijd die vrijkomt
Wat zouden Karman en Van Linschoten aanraden aan andere scholen die met de pilot Onderwijstijd aan de slag gaan? Karman: “Claim direct de tijd die vrijkomt door het verkorten van de lessen. Doe je dit niet, dan verdwijnt deze tijd weer. En plan dus ook de momenten waarin docenten elkaar ontmoeten. Dat helpt enorm.” Van Linschoten vult aan: “Zorg er ook voor dat je de docenten en de medezeggenschapsraad meeneemt in het hele beslissingsproces. Dus dat je niet ineens de lessen met vijf minuten gaat inkorten, maar daarover eerst met elkaar in gesprek gaat.”

Karman: “Wat ik verder nog als een mooie kans zie is dat je de tijd die vrijkomt door het verkorten van de lessen kunt gebruiken om extra taal- of vakondersteuning te geven of buitenschoolse activiteiten te organiseren. Dit moet je dan natuurlijk niet bij de docenten beleggen want anders gaat het idee van de pilot weer verloren, maar je kunt bijvoorbeeld wel met sportverenigingen of cultuurverenigingen gaan samenwerken om dit te realiseren. Dat doen wij op dit moment zelf ook nog niet, maar zou misschien iets kunnen zijn voor de toekomst.”