Effecten arbeidsmarkttoelage Nationaal Programma Onderwijs 2021-2023

Betreft: onderzoek naar de kwantitatieve effecten van de arbeidsmarkttoelage op de arbeidsmarkt voor leraren in de schooljaren 2021/2022 en 2022/2023
Door: Centraal Planbureau (CPB)
In opdracht van: ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW)
Datum: april 2025

De arbeidsmarkttoelage is een tijdelijke salarisverhoging voor personeel op scholen met relatief veel leerlingen met een vergroot risico op onderwijsachterstanden. De toelage is beschikbaar gesteld aan de 15% scholen in het primair en voortgezet onderwijs met het grootste risico op onderwijsachterstanden. De toelage is bedoeld om het werk op deze scholen aantrekkelijker te maken en daarmee de kansengelijkheid van leerlingen te bevorderen. Voor de schooljaren 2021/2022 en 2022/2023 was voor de arbeidsmarkttoelage in totaal 375 miljoen euro beschikbaar, als onderdeel van het Nationaal Programma Onderwijs. De regeling is inmiddels drie keer verlengd en loopt nog tot eind 2025. De uitwerking voor de periode na 2025 is nog onbekend.

Het CPB heeft de effecten van de arbeidsmarkttoelage na afloop van de eerste twee jaar onderzocht. Ze hebben gekeken naar de effecten op leraren, bijvoorbeeld op de leerling-leraarratio, de mobiliteit (behoud, instroom, uitstroom), het aantal gewerkte uren en het aandeel onbevoegd gegeven lessen. Ook is er apart gekeken naar scholen binnen en buiten de grote steden (de G5: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Almere).

Conclusies voortgezet onderwijs

• Op scholen met de toelage steeg het gemiddelde uurloon van leraren met 6,7%-punt meer dan op scholen zonder toelage;
• In het voortgezet onderwijs zijn er aanwijzingen voor een positief effect van de arbeidsmarkttoelage op het behoud van leraren;
• Op scholen buiten de G5 leidt de toelage tot een daling in de kans dat een leraar uitstroomt naar een andere school;
• De arbeidsmarkttoelage heeft geen duidelijk effect gehad op het aandeel onbevoegd gegeven lessen in het voortgezet onderwijs;
• Er zijn geen aanwijzingen dat recent gediplomeerde leraren vaker kiezen voor scholen met de arbeidsmarkttoelage.
• De late aankondigingen en de tijdelijkheid van de maatregel kunnen de effectiviteit ervan hebben beïnvloed.

Download het CPB-rapport>>