Werkdruk in het onderwijs

Betreft: een onderzoek naar werkdruk in het onderwijs
Uitgevoerd door: TNO
In opdracht van: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Datum: juni 2019

Werkdruk in het onderwijs is een probleem dat al decennia lang op de agenda staat. Het ministerie van OCW heeft TNO gevraagd een kwantitatief beeld te schetsen van de (ontwikkelingen in) werkdruk en werkdruk gerelateerde factoren en op zoek te gaan naar mogelijke verklaringen. TNO heeft hiervoor analyses op bestaande data (Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) en Werkgevers Enquête Arbeid (WEA)) gecombineerd met stakeholders bijeenkomsten, zodat een beeld gegeven kan worden van werkdruk in het onderwijs.

Algemeen beeld
Het algemene beeld dat wordt geschetst is dat de werkdruk (de combinatie van hoge taakeisen en lage regelmogelijkheden) in het onderwijs hoger is dan het Nederlands gemiddelde. Een probleem dat zowel door werknemers als door werkgevers wordt gezien.

Werkdruk in het vo
In het vo wijken de buffers en de individuele factoren als aansluiting van kennis en vaardigheden en werk-privé balans niet van het gemiddelde beeld in het onderwijs af. Wel komt in het vo ongewenst gedrag van derden (leerlingen, ouders), maar ook van collega’s en leidinggevenden vaker voor. Het beeld ten aanzien van de taakeisen en regelmogelijkheden is dubbel: enerzijds is er minder vaak sprake van hoge kwalitatieve taakeisen, maar anderzijds is ook de autonomie lager en is vooral emotionele belasting bovengemiddeld hoog. Gevolgen als burn-outklachten en verzuim zijn ook in het vo bovengemiddeld hoog.

Conclusie
Over het algemeen hangt een mismatch tussen kennis en vaardigheden – meer of minder kennis en vaardigheden hebben dan voor het werk nodig is- niet samen met het ervaren van hoge taakeisen, maar wel met het ervaren van een hoge emotionele belasting of moeilijk werk. Opvallend daarbij is dat niet alleen onderkwalificatie maar ook overkwalificatie kan leiden tot het ervaren van hogere taakeisen. Duidelijk zichtbaar is dat er verschillen zijn tussen de sectoren: de relatie tussen kwalitatieve taakeisen en een mismatch tussen kennis en vaardigheden komt met name in het vo naar boven, de relatie met emotioneel belastend werk zowel in po als in vo en de relatie met het ervaren van moeilijk werk met name in het mbo. Startende werknemers, met minder dan 3 jaar ervaring, ervaren over het algemeen op alle vlakken hogere taakeisen, maar dit lijkt niet te komen doordat hun kennis en vaardigheden slechter aansluiten.