Laden...
Sinds de invoering van de werkdrukmiddelen in het voortgezet onderwijs nemen scholen verschillende routes om werkdruk te verlichten. Sommige scholen kiezen voor verbouwingen of de inzet van extra personeel of laten het individuele keuze budget zelfs uitbetalen. Het Zuider Gymnasium in Rotterdam hanteert een andere aanpak. Directeur Linda Waals: “Wij gebruiken de werkdrukmiddelen onder andere om medewerkers een vitaliteitspakket aan te bieden.” De inzet van werkdrukmiddelen bij het Zuider Gymnasium is geen boekhoudkundige exercitie, maar een levend proces van luisteren, aanpassen en verbeteren.
Al vóór de invoering van structurele werkdrukmiddelen draaide het Zuider Gymnasium pilots met de zogenaamde werkdrukgelden. Daarbij werd gezamenlijk onderzocht wat daadwerkelijk collectieve verlichting bood aan het team.
“Ons gymnasium bevindt zich in Rotterdam-Zuid, veel van onze leerlingen hebben een taalachterstand en komen uit sociaal-economisch kwetsbare gezinnen. Tegelijk zijn het vaak de eerste generatie gymnasiasten in hun familie. Bovendien is Nederlands vaak niet hun eerste taal. Die situatie daagt docenten uit en we weten uit enquêtes dat onze medewerkers heel positief zijn over hun werk, maar ze ervaren wel een forse werkdruk. Daarom wilden we weten wat echt werkt, wat mensen nodig hebben,” zegt Linda Waals. Zodra de werkdrukmiddelen in de CAO VO werden opgenomen, werd het team ingelicht over de wijzigingen en doelstellingen binnen het collectieve en individuele traject. Linda Waals: “We hebben allemaal voorbeelden gedeeld, zo kiezen veel scholen voor een verbouwing of extra klassenassistenten, maar dat ervaarde niet iedereen als werkdrukverlichtend en we zochten echt naar een collectieve oplossing.”
Na een aantal gezamenlijke sessies ontwikkelde de school een aanpak waarin zowel collectieve als individuele maatregelen zijn opgenomen. Een goed voorbeeld is het besluit om ontwikkeltijd structureel in te bedden in het werkdrukbeleid. Daarnaast kwam er ruimte voor initiatieven die bijdragen aan fysieke en mentale ontspanning en zijn er stiltecabines geplaatst in de school, waar medewerkers rustig kunnen werken. De inzet van werkdrukmiddelen is vanuit de medewerkers gekomen,” benadrukt Astrid van der Kellen, MR-lid en verzuimcoördinator. “De medezeggenschapsraad is vanaf het begin betrokken bij het proces. We hebben als team meegedacht over hoe we de middelen zo effectief mogelijk konden inzetten voor docenten, ondersteunend personeel en onze flexibele schil.”
”De inzet van werkdrukmiddelen bij het Zuider Gymnasium is geen boekhoudkundige exercitie, maar een levend proces van luisteren, aanpassen en verbeteren.”
Vitaliteitsaanpak
Om het welzijn van medewerkers te bevorderen, werd binnen de organisatie gezocht naar laagdrempelige manieren om ontspanning en herstelmomenten in te bouwen. Het idee ontstond om medewerkers een massage aan te bieden.
Als proef bood de school massages aan door een collega die tevens gecertificeerd masseur is, maar niet iedereen voelde zich daar prettig bij. “Sommigen vonden het lastig dat het een collega was én dat het op school gebeurde,” vertelt Waals. “Met inzet van de werkdrukmiddelen zijn we toen een pilot met een professionele externe partij gestart. Sindsdien plannen medewerkers hun massages zelf op een locatie en tijdstip naar keuze. We willen het hen zo gemakkelijk mogelijk maken, dus ze loggen in op een site en maken een afspraak. Dat wordt als veel prettiger ervaren.”
De resultaten van de pilot waren positief: minder fysieke klachten, meer ontspanning en meer regie. Inmiddels is de massagevoorziening structureel ingebed en maken 60 tot 70 medewerkers er gebruik van. Daarnaast is een andere school van hetzelfde bestuur ook aangesloten. “Het aanbieden van massages is laagdrempelig, werkt ontspannend en wordt heel goed ontvangen,” zegt Van der Kellen. “Naast het geven van massages let onze externe partner ook op de werkhouding van medewerkers. Ze hebben al een aantal online workshops gegeven over vitaliteit en een goede lichaamshouding. Binnenkort komen ze naar school om medewerkers tijdens het werk te observeren en direct tips te geven, bijvoorbeeld over hoe je goed zit of staat.”
De massages staan niet op zichzelf. Ze zijn onderdeel van een breder vitaliteitspakket waar ook sportactiviteiten, spelletjesavonden, workshops over werkhouding, en ontwikkelgesprekken onder vallen. Tijdens vaste organisatiedagen wordt gewerkt aan teambuilding én persoonlijke ontwikkeling: ’s ochtends iets leerzaams, ’s middags iets luchtigs. Vitaliteit wordt zo concreet en tastbaar gemaakt.
EnergieKompas
Een ander belangrijk onderdeel is het gebruik van het EnergieKompas, een instrument dat medewerkers helpt hun eigen energiebalans in kaart te brengen. “Het leert je werkdruk als een beleving te herkennen,” legt Waals uit. “Dat is essentieel: niet iedereen ervaart dezelfde belasting op dezelfde manier. Met het EnergieKompas kunnen medewerkers én leidinggevenden beter inschatten wat iemand nodig heeft om in balans te blijven.” Door het gesprek over werkdruk open te voeren tijdens de vaste gesprekkencyclus, krijgt de school ook meer vat op het individuele budget. Van der Kellen: “Mensen durven nu veel beter aan te geven wanneer ze ruimte nodig hebben, de een wil bijvoorbeeld meer nakijktijd en de ander een keer buiten de schoolvakanties vrij nemen. We kijken samen wat mogelijk is en hebben hier met de MR ook goed over nagedacht: wat doe je bijvoorbeeld met medewerkers die al een buffer met uren hebben opgebouwd? Hoe zorg je dat die uren goed naar wens kunnen worden besteed zonder veel druk op het rooster te leggen?” Die open cultuur is volgens Waals cruciaal: “Het helpt niet als werkdruk alleen bij HR of de directie ligt. Je moet het met elkaar bespreken, in teamverband en individueel. Dat doen we dan ook in de aansturings- en gesprekscyclus.”
”Mensen durven nu veel beter aan te geven wanneer ze ruimte nodig hebben.”
De werkdruk blijft ondanks alle inspanningen hoog. “Onze leerlingenpopulatie vraagt nu eenmaal veel van onze medewerkers,” zegt Waals. “Daar komt bij dat onze school hoge ambities heeft. Er wordt gewerkt aan meer maatwerk in de lessen, met inzet van data-analyse en portfolio-achtige systemen. Docenten moeten analyses maken, interventies formuleren en resultaten vastleggen. Dat is veel werk, en dat erkennen we ook. Maar we proberen het wel zo te organiseren dat het behapbaar blijft.” Een van de manieren waarop de school dat doet, is door activiteitenweken in te voeren waarin lessen vervallen. In die weken wordt gewerkt aan ontwikkeltaken, gezamenlijke activiteiten en administratie. Door dat te bundelen, wordt er rust en overzicht gecreëerd.
Ziekteverzuim laag, tevredenheid hoog
De aanpak werpt zijn vruchten af. Het ziekteverzuim ligt met 3% ruim onder het gemiddelde van de andere scholen binnen het bestuur en ook de medewerkerstevredenheid is hoog. Uit het tweejaarlijkse onderzoek blijkt dat medewerkers de school als werkplek aanraden aan anderen. Hoewel de werkdruk als hoog wordt ervaren, voelen mensen zich gesteund.
Cafetariamodel
Het bestuur werkt momenteel aan een cafetariamodel waarin medewerkers onbelaste voordelen kunnen kiezen op thema’s als duurzaamheid, mobiliteit én vitaliteit. Denk aan het fietsenplan, maar ook steun bij het plaatsen van zonnepanelen of warmtepompen thuis. Ook de massages worden in het cafetariamodel opgenomen. “Het past bij goed werkgeverschap,” zegt Waals. “Je laat zien: wij investeren in jou, omdat jij investeert in deze school.” Daarnaast is de school betrokken bij een nieuwe voorziening voor leerlingen die dreigen uit te vallen. Door deze zorgintensieve leerlingen in een aparte setting te begeleiden, wordt niet alleen beter onderwijs geleverd, maar ook de werkdruk voor de reguliere teams verlaagd. “Het succes zit in de manier waarop we het samen doen,” zegt Waals. “Er is ruimte om te zeggen wat je nodig hebt, en we zoeken dan samen naar oplossingen. Dat maakt dat mensen zich gehoord en gezien voelen.”