Werkdrukvermindering is maatwerk en niet alleen een kwestie van lessenreductie

SG Maerlant in Brielle streefde al een tijd naar onderwijskundige veranderingen en de nadruk op ontwikkeltijd in de cao kwam exact op het goede moment. “Lessenreductie en tijd voor onderwijsontwikkeling zoals in de cao omschreven, bereik je niet door met een rekenmachine aan de gang te gaan. Het draait om taakbeleid en formatie”, vertelt rector Anders Vink.

Bij het Maerlant College gaat het strategische traject in onderwijsontwikkeling hand in hand met de wens om de werkdruk te verlichten. De eerste – en misschien wel belangrijkste – stap die de school heeft genomen in het proces van ontwikkeltijd, is het aangaan van een professionele dialoog met alle medewerkers. Vink: “Voordat we onderwijskundige veranderingen aangaan, is het belangrijk om in gesprek te treden met alle lagen van de school. Wat zijn nu exact de behoeftes van onze medewerkers?”

Voorloper
Het Maerlant heeft de manier waarop zij de professionele dialoog over onderwijsontwikkeling zijn aangegaan, afgelopen november gepresenteerd tijdens een nationale bijeenkomst van schoolleiders. “Daar bleek dat we procesmatig en inhoudelijk een voorloper zijn. We hebben in het begin van het schooljaar direct de MR en andere stakeholders in onze wensen meegenomen en aangegeven dat we de invulling van ons onderwijs willen veranderen, mede om de werkdruk te verminderen. En dat we meer willen doen dan alleen rekenkundig de uren verminderen.”

Grip op leren
Vink geeft aan dat zijn school, die zich in een krimpregio bevindt, wat uren betreft niet veel ruimte heeft om te schuiven. “Wij richten ons daarom liever op de vraag hoe we de lesuren beter kunnen invullen en wat we überhaupt als les zien. Ons schoolplan ‘Grip op leren’ is ook opgesteld omtrent bewuste keuzes van de leerlingen en intrinsieke motivatie.  Dat willen we op allerlei manieren vormgeven, bijvoorbeeld met keuzeuren, huiswerkbegeleiding, Dalton-achtige uren, projecten en versterkt mentoraat. Leerlingen kunnen daarin zelf hun keuzes maken en de docenten bepalen of zij dit individueel vormgeven of een team samenstellen. We hebben kortom besloten om niet met een rekenmachine aan de gang te gaan.”

Ervaring werkdruk
Het Maerlant stelde een enquête op om de wensen van de medewerkers en de ervaring van werkdruk in beeld te brengen. “Daaruit kwam naar voren dat onze medewerkers werkdruk op heel verschillende manieren beleven. De een ervaart bijvoorbeeld werkdruk door de groepsgrootte, de ander door bijtaken zoals surveilleren. Sommige werknemers hebben dan ook behoefte aan minder lesuren, anderen willen juist meer les geven en minder bijtaken. De conclusie die hieruit getrokken kan worden, is dat werkdruk een individuele kwestie is en vraagt om taakbeleid dat op maatwerk stoelt. We zijn als directie samen met de MR langs alle afdelingen van onze school geweest om te evalueren en onze gedachten over maatwerk te delen.”

Leeg A4-tje
Het rondje langs alle medewerkers bracht de professionele dialoog volgens Vink goed op gang. “We kregen veel enthousiaste reacties, iedereen zegt wat hij denkt en men voelt zich gehoord. De medewerkers zijn blij dat we op deze manier aandacht besteden aan de vermindering van de werkdruk en ze gaven tegelijkertijd aan dat tijd voor onderwijsontwikkeling van groot belang is. Het is ook prettig dat de MR vanaf het begin bij deze ontwikkelingen betrokken is waardoor een groot draagvlak ontstaat. De vraag is nu hoe we deze twee zaken aan elkaar vlechten. Met al deze bevindingen bereiden we ons voor op de formatie van komend jaar. In maart willen we ons onderwijsplan gereed hebben; vervolgens kunnen we daarop de roosters afstemmen. In tweede week van april gaan we weer gesprekken aan met de docenten: hoe kunnen we hun gevoel van werkdruk verminderen en hoeveel lesuren zij gaan draaien. We starten met een leeg A4tje waarop docenten kunnen aangeven hoe zij hun fte gaan invullen en of zij juist meer of minder lesuren of taken wil vervullen. Een spannend proces dat ook weer nieuwe problemen kan voortbrengen, wat als de meerderheid bijvoorbeeld aangeeft dat ze niet meer willen surveilleren?”

Het Maerlant werkt uiteindelijk toe naar een nieuw model, waarbij 1 fte 26,45 lessen per week vertegenwoordigt. “De invulling daarvan wordt maatwerk pur sang, dat is arbeidsintensief maar we ervaren dat de manier waarop we daar nu met zijn allen naar toe werken, een prettige energie geeft met hernieuwde motivatie.”