Vanaf 1 augustus 2017 is de Wet Beroep Leraar van kracht. In deze wet staat dat het bevoegd gezag, dus het schoolbestuur, in overleg met haar leraren een professioneel statuut opstelt. In dit statuut wordt de zeggenschap en autonomie van individuele leerkrachten geregeld, zodat zij de ruimte krijgen om zelf invulling te geven aan hun verantwoordelijkheden zonder dat de school op detailniveau bepaalt hoe zij hun werk uitvoeren. Met het professioneel statuut spreken schoolleiding en leerkracht vertrouwen in elkaar uit. Het professioneel statuut is geen doel op zich. Het is een middel om de professionele dialoog te stimuleren en om de professionele ruimte van de leraar te verhelderen. Er zijn geen formele richtlijnen over hoe het statuut eruit moet zien, maar de Rijksoverheid biedt wel enkele voorbeelden.

Professionele standaard
Het professioneel statuut moet rekening houden met de professionele standaard. De nieuwe Wet Beroep Leraar geeft een korte beschrijving van het beroep van leerkracht, maar vraagt van scholen en leerkrachten om dit zelf verder uit te werken. In de professionele standaard worden schooljaar-overstijgende normen en inzichten ten aanzien van goed leraarschap uitgewerkt. Deze normen zijn nu nog grotendeels onbeschreven en onuitgesproken. Door binnen de school het gesprek te voeren over goed onderwijs, komt de inhoud van de professionele standaard tot stand en kan deze vervolgens steeds bijgewerkt worden op basis van nieuwe inzichten.

Wanneer en hoe?
De Wet Beroep Leraar bepaalt alleen dát er afspraken moeten komen over de organisatie van de zeggenschap in de vorm van deze twee documenten, het is aan de partijen binnen de school om hierover in gesprek te gaan en tot afspraken te komen. Sinds 1 augustus 2023 controleert de Inspectie van het Onderwijs op de wettelijke eis.

Inspiratie 

• Webinar Invloed op je eigen werk, het professioneel statuut helpt daarbij
• Pilots professioneel statuut: ervaringen, opgedane kennis en eindproducten van tien pilotscholen.  
• Op leraar24.nl kunt u enkele filmpjes bekijken over hoe in de praktijk het gesprek over het professioneel statuut in de school plaats kan vinden.
• Op leraar24.nl vindt u informatie over de verantwoordelijkheden en zeggenschap van de leraar, binnen het professionele statuut.
• Het artikel Professionele Ruimte – Samen sterk voor eigen onderwijs (vakblad Zorg Primair, oktober 2020)

Meer informatie

• Handreiking om in samenspraak met leraren een professioneel statuut op te stellen (VO-raad)
• Handreiking Professioneel statuut voor leraren en docenten (AOb, FvOv en CNV Onderwijs)
• Rapport Stand van zaken professioneel statuut (Voion, september 2018)
• Eindrapport Quickscan professioneel statuut (Voion, 2019) 
• Wettelijk kader professioneel statuut

Professionele standaard voor schoolleiders

Voor schoolleiders bestaat er sinds 2014 een beroepsstandaard. Deze beroepsstandaard beantwoordt vier vragen:

1. Beroepsgroep: wie is de schoolleider?
2. Competenties: wat zijn relevante competenties voor een schoolleider?
3. Bekwaamheidseisen: welke concrete kennis en bekwaamheden mogen we van een schoolleider verwachten?
4. Professionele normen: welk professioneel gedrag mogen we van een schoolleider verwachten?

De beroepsstandaard is geschreven als een levend document. Meer informatie over de beroepsstandaard voor schoolleiders vindt u op de website van de VO-raad.