De impact van grensoverschrijdend gedrag kan erg groot zijn. Voor leerlingen kunnen de gevolgen variëren van verminderde leerprestaties tot zeer dramatische gebeurtenissen. Voor werknemers kan de emotionele belasting door ongewenst gedrag van anderen leiden tot stress, uitval en uiteindelijk vertrek.

Vanwege de zorgplicht moeten onderwijswerkgevers beleid voeren en maatregelen treffen om de school zo veilig mogelijk te maken en te houden. Wat onderwijswerkgevers moeten doen is uitgewerkt in:

1. de Arbeidsomstandighedenwet, voornamelijk gericht op het beschermen van de veiligheid en gezondheid van werknemers;
2. Wet voortgezet onderwijs 2020 waarin onder meer de veiligheid van leerlingen is geregeld;
3. de CAO VO.

Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet)
Sociale veiligheid valt in de Arbowet onder 'psychosociale arbeidsbelasting' (artikel 3, lid 2). Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) is voor de wetgever een verzamelnaam voor:

• discriminatie;
• seksuele intimidatie;
• agressie en geweld;
• pesten en
• werkdruk in de arbeidssituatie die stress teweeg brengt.

De Arbowet draagt onderwijswerkgevers op ongewenst of grensoverschrijdend gedrag en werkdruk die tot stress leidt te voorkomen. Doorgaans door arbo- en sociaal veiligheidsbeleid te voeren dat is gebaseerd op een inventarisatie van alle veiligheids- en gezondheidsrisico’s: de RI&E. De Arbowet schrijft de werkgever vervolgens een (cyclische) aanpak voor om PSA systematisch te meten én te verbeteren.

Wet voortgezet onderwijs 2020
De Wet voortgezet onderwijs 2020 bevat een zorgplicht voor de sociale en fysieke veiligheid van leerlingen op school (art. 3.40.). Dit betekent dat de school (bevoegd gezag) veiligheidsbeleid voert en dat beleid evalueert. Met de verplichte schoolgids informeren scholen ouders over onder meer hun veiligheidsbeleid, het antipestprotocol en klachtenregeling.
De klachtenregeling in de WVO verplicht scholen klachten jegens de werkgever of personeel van ouders (voogden/verzorgers), leerlingen en personeelsleden over ongewenst gedrag en/of het uitblijven van maatregelen op het gebied van sociale veiligheid, in behandeling te nemen (Paragraaf 9. Klachten, maatregelen en aanwijzingen).
In de brochure 'Zorgplicht sociale veiligheid leerlingen op school' heeft het ministerie van OCW beknopt omschreven wat de zorgplicht inhoud voor scholen. De Stichting School en Veiligheid heeft instrumenten ontwikkeld om invulling te geven aan deze zorgplicht voor leerlingen.

De zorgplicht van de school voor leerlingen reikt verder. De school heeft een meldplicht bij vermoedens van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag tussen een medewerker en een minderjarige leerling bij de vertrouwensinspecteur en een aangifteplicht bij een redelijk vermoeden (art 3.39).

CAO VO
In de CAO VO (art. 18.7) zijn afspraken opgenomen over de integrale benadering van sociale en fysieke veiligheid. Lid 1: "De werkgever stelt in overleg met de P(G)MR het beleid vast dat gericht is op het realiseren van een gezonde en veilige leer- en werkomgeving binnen de instelling, bedoeld voor alle geledingen. De werkgever evalueert jaarlijks het gevoerde beleid."
De CAO VO verwijst in art. 21 naar de Arbocatalogus-VO; daarin hebben de sociale partners de eisen die gesteld worden aan sociaal veiligheidsbeleid uitgewerkt. De Nederlandse Arbeidsinspectie gebruikt de Arbocatalogus-VO als referentie bij haar inspecties in het vo.

Heeft u nog vragen of opmerkingen over sociale veiligheid? Laat het dan weten.