Diverse scholen en regio’s werken aan arbeidsmarktvraagstukken in het voortgezet onderwijs. Op deze pagina delen we een selectie van de ervaringen, ingedeeld op verschillende thema’s.

Kennis- en inspiratiebundel: De regionale aanpak van personeelstekorten
Ontdek hoe regionale samenwerking in de afgelopen jaren heeft bijgedragen aan het aanpakken van de personeelstekorten in het voortgezet onderwijs. In de publicatie ‘De regionale aanpak van personeelstekorten’ kijken we terug op een uitgebreide selectie van succesvolle activiteiten binnen de RAP-regio’s en bieden we u kennis en praktijkvoorbeelden over de aanpak bij het werven, matchen, opleiden en professionaliseren van onderwijspersoneel.

• RAP-regio Noorderwijzer pakt uitdagingen krimpregio aan
  14 vo-scholen, het mbo en de lerarenopleidingen in Drenthe werken in de RAP-regio Noorderwijzer hecht samen aan de uitdagingen van de leerlingendaling, het personeelstekort en goed werkgeverschap.
• Zeeuws onderwijs slaat handen ineen voor strategische regionale personeelsplanning
  I​n Zeeland besloten vo-, mbo- en hbo-besturen om vraagstukken op het gebied van strategische personeelsplanning in samenwerking en regionaal aan te pakken.
• Groningen pakt met brede samenwerking het lerarentekort aan
  Groningen heeft te maken met een aantal specifieke problemen die van grote invloed zijn op het onderwijs. De schoolbesturen in de regio pakken dit gezamenlijk op in een breed samenwerkingsverband: de RAP Groningen.
• Wat kan onderwijs leren van de zorg? Gelet op de overeenkomsten tussen de zorg en het onderwijs is het interessant om te kijken wat het onderwijs van de zorg kan leren. 
• Docenten gezocht voor Sterk Techniekonderwijs
  Dit artikel in De Nieuwe Meso schetst hoe STO-regio’s het lerarentekort voor de tech­nische vakken willen gaan aanpakken en welke knelpunten er lijken te ontstaan.
• Een fusietraject in drie fases. De ultieme vorm van samenwerking.
  In Zuidoost-Brabant onderzoeken zes scholen(gemeenschappen) met in totaal elf vestigingen in de regio, een bestuurlijke fusie. Het betreft het Commanderij College in Gemert en Beek en Donk, het Willibrord Gymnasium in Deurne, het Jan van Brabant College in Helmond en het Stedelijk College en de Internationale school in Eindhoven met het Strabrecht College in Geldrop.
• Regionale Academische Opleidingsschool West-Friesland (ROWF) gaat komend schooljaar met NPO-middelen studenten op een gestructureerde en doelgerichte manier inzetten.
• Zij-instromer of hybride docent maken onderwijs aantrekkelijker
  “De selectie en intensieve begeleiding van deze zij-instromers en hybride docenten vormen een struikelblok voor veel onderwijsorganisaties. De scholen gaan daardoor niet mee met de tijd: hybride docenten of zij-instromers maken het onderwijs voor de leerlingen en het team uist aantrekkelijker” zeggen Peter van der Zwaal en Rosanne Koops. 

Strategisch HRM en SPP:

• Strategisch HRM & SPP noodzaak in tijden van personeelstekort
  De RAP-regio Nijmegen pionierde al vroeg met strategisch hrm en strategische personeelsplanning. Voormalig hoofd P&O van Alliantie VO Nijmegen en Land van Maas en Waal Ronald Bertram en projectleider RAP-regio Nijmegen Robert Jacobs vertellen hun ervaringen.

Werven van nieuwe docenten:

• Tutoring in de regio Zwolle
  Havo- en vwo-leerlingen uit de bovenbouw maken als tutor kennis met het vak docent en kunnen zo een onderbouwde studiekeuze maken, waardoor ze waarschijnlijk ook minder snel uit zullen stromen op de lerarenopleiding.

• Docentvluchteling voor de klas?
  Er is een grote groep door DUO bevoegd verklaarde docenten die het liefst vandaag nog voor de klas staat. Hoe kunnen zij hun oude beroep zo snel mogelijk uitoefenen?
• “Instroommakelaar voorkomt dat kandidaten verdwalen in mogelijkheden”
  Steeds meer professionals willen een carrièreswitch maken en kiezen voor het onderwijs. Veel zij-instromers weten echter niet waar zij terecht kunnen en welke route ze moeten volgen. “Elke goede, nieuwe werknemer is winst en elke geïnteresseerde die door het zoekproces verloren gaat, is een groot verlies”, vindt de RAP projectgroep regio Zwolle. Zij hebben een instroommakelaar aangesteld om carrièreswitchers op een persoonlijke manier wegwijs te maken.
• Samenwerking Leiden en Duin-en Bollenstreek zorgt voor succesvolle matching door regionaal loket
  Hoe bereik je nieuwe, getalenteerde professionals om het lerarentekort regionaal op te lossen? De regio Leiden, Duin- en Bollenstreek is begin 2020 gestart met een regionaal loket om meer docenten uit nieuwe doelgroepen aan te trekken voor het voorgezet onderwijs.
• We maken samen het imago
  Om het lerarentekort terug te dringen is samenwerking met verschillende onderwijssectoren van belang. Sabrina Kole, projectleider van het loket Lesgeven in Zeeland, en Robert Jacobs, projectleider van het loket Leraar in Nijmegen, hebben veel te maken met zij-instromers en brengen hen in contact met de juiste scholen in verschillende sectoren. Verder richten zij zich ook op het behoud van leraren. Benieuwd naar de ervaringen van Sabrina en Robert? Lees het interview.
• Kennismakingstraject voor high potentials
  Het Jan Tinbergen College in Roosendaal, ’t Rijks in Bergen op Zoom en Fontys Lerarenopleiding Tilburg hebben de handen ineen geslagen om nieuwe betadocenten te werven.
• Docenten werven in het technisch domein - Rijnmond
  Het vinden van docenten in technische vakken voor het beroepsonderwijs wordt steeds lastiger in de regio Rijnmond. Dit willen de deelnemers van TechForce Rijnmond aanpakken met gerichte (voorlichtings)acties én door nieuwe doelgroepen aan te boren.
• Chemie voor de klas
  Utrecht Leert, een samenwerkingsverband van voortgezet onderwijs, mbo en Utrechtse lerarenopleidingen, en de beroepsvereniging KNCV sloegen de handen ineen om een informatiebijeenkomst te organiseren voor chemici die hun liefde voor het vak willen delen als zij-instromer of hybride docent. Lees hier het verhaal over deze samenwerking.
• Van PAL-student naar leraar
  Via de Pre-U kunnen studenten van het hbo of de universiteit docenten in het middelbaar onderwijs ondersteunen bij hun taken. Een bijbaan als PAL (Persoonlijke Assistent Leraar) is voor studenten een goede manier om kennis te maken met het onderwijs.
• Schooldirecteuren selecteren kansrijke zij-instromers
  Artikel Onderwijsblad over speeddate avond in Utrecht tussen schooldirecteuren en potentiële zij-instromers in het voortgezet onderwijs
• Statushouders als bèta-docent
  De Montessori Scholengemeenschap Amsterdam stoomt samen met de gemeente Amsterdam statushouders klaar voor bèta-docent.
• Statushouders en wereldburgers aan de slag in het onderwijs
  In het project 'Statushouders en wereldburgers aan de slag in het onderwijs' krijgen hoogopgeleide, geïnteresseerde en geschikte statushouders en andere wereldburgers een opleiding tot tweedegraads docent in een tekortvak. Het doel van dit project is problemen in tekortvakken op te lossen door statushouders te interesseren voor een baan in het onderwijs en statushouders een kans te geven om in Nederland een leven op te bouwen.
• Lesgeven in Zeeland
  In februari 2020 vond de lancering plaats van het nieuwe platform lesgeveninZeeland.nl. De website geeft voorlichting over de diverse mogelijkheden die er zijn om aan de slag te gaan in het Zeeuwse onderwijs. Luister ook het interview met Saskia Szarafinski en Gorik Hageman
• Samen enthousiasmeren
  Opleidingsschool Noord-Limburg ontwikkelde Voor de klas ermee!, een programma om leerlingen van voorexamenklassen van het vo te enthousiasmeren voor het docentenvak.
• Campagne Liever voor de klas
  In 2017 startte de gemeente Amsterdam de imago- en wervingscampagne ‘Liever voor de Klas’, met als doel om het lerarentekort in het primair en voortgezet onderwijs te helpen terugdringen. Onderdeel van de campagne is een informatieve website en een helpdesk voor persoonlijk advies. Lees deze infographic over de resultaten van de campagne.
• Regionale aanbesteding externe inhuur
  Lucas Onderwijs en 28 schoolbesturen in de regio's Rotterdam en Den Haag sloegen in 2020 de handen ineen voor een gezamenlijke aanbesteding van de inhuur van leraren, leraar-ondersteuners en onderwijsassistenten in het basisonderwijs en het speciaal onderwijs. 

Regionale samenwerking:

• Inspiratiesessie Bovenbestuurlijk samenwerken binnen een onderwijsregio
  De Onderwijs Academie ging in gesprek met Anton Boonen, programmaleider vernieuwend opleiden bij de Onderwijsregio Utrecht-stad en lector aan de HU, en Fred Ruijling, projectleider VOTA en partner bij Penta Nova, over de uitdagingen bij het vormen van onderwijsregio's.
• Regionaal Mobiliteitscentrum Twente/Achterhoek: Samen staan we sterk
  Zes zelfstandige vo-scholen in de regio Twente/Achterhoek hebben een Regionaal Mobiliteitscentrum opgericht. > Lees dit praktijkverhaal en lees meer over het project in de factsheet.
  > Lees ook het katern Regionale samenwerking voor bestuurders in het vo: Een gezamenlijke aanpak lerarentekort in de regio Twente/Achterhoek
• ORION-scholen verstevigen afspraken voor regionaal mobiliteitscentrum
  Veertien onafhankelijke schoolbesturen in Zuidoost-Brabant houden elkaar scherp, inspireren elkaar en werken nauw samen binnen het ORION-netwerk. Onder meer op het terrein van onderwijsontwikkeling, personeelszaken en beheer. De voordelen zijn legio. Van een gezamenlijke inkoop tot het delen van kennis en mogelijkheden voor carrièreontwikkeling en het vinden van oplossingen voor leerlingendaling.
• Het Platform Noord-Holland Noord vertelt in een video over de succesvolle samenwerking met opleidingen en opleidingsscholen uit de regio over het inrichten van een regionaal onderwijsloket. Bekijk de video >>
• Nieuw platform voor netwerken in Groningen, Friesland en Drenthe
  De vier RAL-projecten (po) in de noordelijke provincies werken aan een digitaal platform en netwerkorganisatie. SchoolpleinNoord moet hét loket worden voor iedereen die leraar wil worden. Ook mensen die een andere functie binnen het primair of voortgezet onderwijs ambiëren kunnen hier terecht. In de regio werken verschillende schoolbesturen actief samen om dit te realiseren. In deze podcast wordt terug gekeken op het ontwikkelproces. Hoe pak je zo’n groot project aan? Hoe verbind je de belangen van al die scholen? Wat kunnen andere regio’s in Nederland leren van deze aanpak en hoe gaan ze verder de aankomende maanden?  

Behoud en begeleiding (startende) docenten:

• ROC Nijmegen werkt samen met Rijn IJssel voor traject Leven Lang Ontwikkelen
  ROC Nijmegen zorgt dat starters een zachte landing maken met een sterk Inductie & Onboarding programma en werkt regionaal samen met het Arnhemse Rijn IJssel zodat werknemers zich een leven lang kunnen blijven ontwikkelen. Dit artikel is gepubliceerd door Stichting Onderwijsarbeidsmarkt MBO.
• BSL-tool: Breng het inductietraject in beeld met een praktische scan
  Binnen de RAP-regio Groot Amsterdam & Zuid-Kennemerland staat het voorkomen van vroegtijdige uitval van startende leraren al jaren hoog op de agenda. Sinds vorig schooljaar maken zij daarbij gebruik van de BSL-ontwerptool, een tool voor de Begeleiding van Startende Leraren.
• Podcast Zin in lesgeven: Langstuderen
  De podcast met Benjamin van Dam, docent geschiedenis en Sjoerd Hoekstra, begeleider bij opleidingsschool RPO Rijnmond gaat over de problematiek van langstuderen en wat hieraan gedaan kan worden.
• Podcast Zin in lesgeven: Groenpluk
  Niet alle studenten van de tweedegraads lerarenopleidingen studeren binnen de gestelde tijd af. Een van de oorzaken is ‘groenpluk’. In deze podcast Zin in lesgeven spreken Els de Bock, Maarten van Heumen en Maaike Boomstra over deze problematiek.
• Schoolbesturen in Friesland en Overijssel organiseren bovenschoolse leerateliers
  De kwaliteit van het onderwijs verbeteren, de mobiliteit van docenten bevorderen en startende leraren binden aan de regio. Dat is de insteek van het project ‘Bovenschoolse leerateliers’, waar acht schoolbesturen in Friesland en Overijssel en de lerarenopleidingen van Rijksuniversiteit Groningen en NHL Stenden mee aan de slag gaan.   

Dubbele bevoegdheid:

• Dubbele bevoegdheid als oplossing voor tekortvakken
  De Meerwaarde stimuleert aankomende en zittende docenten om een tweede bevoegdheid te halen voor tekortvakken. En dat blijkt heel positief uit te pakken voor de docenten, de school en de leerlingen. Het tekort voor wiskunde is opgelost en docenten worden duurzamer inzetbaar en blijven continu leren en ontwikkelen.      

Samenwerking vo en mbo:

• Mbo-opleiding Aeres Almere werkt hecht samen met het voortgezet onderwijs
  Directeur Bauke Houtsma van het Areas vertelt hoe Almere wil groeien naar de vijfde stad in het land en hoe alle 18 onderwijsinstellingen daar gezamenlijk op anticiperen zodat het personeelsbestand meegroeit, Bron: SOM, augustus 2022.

Praktijkverhalen uit uw regio? Via Regio in beeld vindt u inspiratie en samenwerkingsinitiatieven in de regio's.