Duidelijk is dat voor het uitvoeren van de opgestelde plannen extra menskracht nodig is. Dit kunnen extra leraren zijn maar ook mensen die leraren kunnen ondersteunen en hen werk uit handen kunnen nemen. Op deze pagina delen we een overzicht van al eerder gepubliceerde uitgaves en praktijkverhalen om u op ideeën te brengen om extra menskracht in te zetten.

Advies onderwijs OMT
Het Onderwijs OMT heeft een advies uitgebracht over wat scholen met hun eigen lerarenteam kunnen, waar ze extra professionals vandaan kunnen halen en wat die kunnen doen. Ook wordt de vraag beantwoord hoe we ervoor kunnen zorgen dat alle leerlingen van extra personeel profiteren en voorkomen dat scholen die het al moeilijk hebben hun leraren kwijtraken aan andere scholen. 

Extra middelen voor beloning personeel op scholen met veel achterstanden
Leraren, onderwijsassistenten, schoolleiders en ander onderwijspersoneel van scholen met leerlingen met veel achterstanden kunnen in de schooljaren 2021/2022 en 2022/2023 minimaal 5 procent en gemiddeld 8 procent van hun loon erbij krijgen. De vestigingen die er recht op hebben zijn hier terug te vinden. Het bedrag kan per vestiging verschillen en is mede afhankelijk van het aantal leerlingen op de school. Het deel van het onderwijspersoneel dat in de medezeggenschapsraad zit, moet instemmen met de toelage.

Inhuur externen
OCW heeft een handreiking ontwikkeld met aandachtspunten, tips en concrete adviezen voor scholen bij de inhuur van externe partijen voor het NPO. De handreiking omvat ook een stappenplan om de inzet van externen in de school zo goed mogelijk te laten verlopen.

De VO-raad heeft op een rij gezet waar u bij het sluiten van tijdelijke arbeidsovereenkomsten rekening mee moet houden.

Extra inzet van medewerkers

Binnen de eigen organisatie zijn er mogelijk docenten en onderwijsondersteunend personeel aanwezig die extra uren willen draaien en zo ook een rol kunnen vervullen. Zij kunnen ingezet worden voor extra lessen of als coach/mentor van een of meerdere leerlingen. Kijk ter inspiratie eens op de website van Voortgezet Leren. 
Ook kan het onderwijsondersteunend personeel dat nu slechts enkele uren aanwezig is, gevraagd worden om meer uren te draaien. Denk bijvoorbeeld aan pedagogen, psychologen, logopedisten of andere zorgprofessionals die onderdeel vormen van of ingezet worden vanuit het zorg- en adviesteam (ZAT) of medewerkers die op een andere manier verbonden zijn aan de school.   

Werven van extra medewerkers

Voor het werven van extra medewerkers kunt u gebruik maken van het regionale loket in uw regio. In sommige regio’s is er inmiddels ook al een mobiliteitscentrum ingericht waarbinnen de schoolbesturen samenwerken om mobiliteit te stimuleren en werving en matching gezamenlijk vorm te geven en te stroomlijnen. Bij het werven kunt u ook gebruik maken van een instroommakelaar die het proces van werving tot matching ondersteunt. De wervingskanalen die u regulier gebruikt, kunt u ook in samenwerking opzetten en daarbij de opleidingsinstituten (ROC en lerarenopleidingen) betrekken. Hierdoor wordt uw wervingskracht groter en kunt u gebruik maken van de kanalen en kennis van de andere samenwerkingspartners. Op deze manier hoeft u niet terug te vallen op de inzet van uitzendbureaus of detacheringsbureaus.

Publicaties en inspiratie uit de praktijk

• Instroommakelaar voorkomt dat kandidaten verdwalen in mogelijkheden. De samenwerkende schoolbesturen in de regio Zwolle hebben een instroommakelaar aangesteld om het proces van werven en matching via het regionaal loket te stroomlijnen en te zorgen dat geïnteresseerden wegwijs gemaakt worden.
• Regionaal Mobiliteitscentrum Twente/Achterhoek: Samen staan we sterk
  Zes zelfstandige vo-scholen in de regio Twente/Achterhoek hebben een Regionaal Mobiliteitscentrum opgericht. 
• ORION-scholen verstevigen afspraken voor regionaal mobiliteitscentrum
  Veertien onafhankelijke schoolbesturen in Zuidoost-Brabant houden elkaar scherp, inspireren elkaar en werken nauw samen binnen het ORION-netwerk. Onder meer op het terrein van onderwijsontwikkeling, personeelszaken en beheer. De voordelen zijn legio. Van een gezamenlijke inkoop tot het delen van kennis en mogelijkheden voor carrièreontwikkeling en het vinden van oplossingen voor leerlingendaling.
• Het Platform Noord-Holland Noord vertelt in een video over de succesvolle samenwerking met opleidingen en opleidingsscholen uit de regio over het inrichten van een regionaal onderwijsloket. 
• Nieuw platform voor netwerken in Groningen, Friesland en Drenthe
  De vier RAL-projecten (po) in de noordelijke provincies werken aan een digitaal platform en netwerkorganisatie SchoolpleinNoord. SchoolpleinNoord moet hét loket worden voor iedereen die leraar wil worden.
• De regio Leiden, Duin- en Bollenstreek is begin 2020 gestart met een regionaal loket om meer docenten uit nieuwe doelgroepen aan te trekken voor het voorgezet onderwijs.
• De Regio West Brabant is op zoek naar high potentials: mensen uit het bedrijfsleven en scholieren die leraar willen worden in een van de bètavakken. Zij bieden een kennismakingstraject aan deze high potentials.

Zij-instroom en hybride docentschap

Door de inzet van de extra middelen uit het Nationaal Programma Onderwijs kunt u ook stimuleren dat meer mensen de weg vinden naar werken in het onderwijs. Daarbij kunt u denken aan mensen die vanuit een andere sector in het onderwijs gaan werken zoals zij-instromers en hybride docenten.
Bekijk het dossier over Zij instroom of Samenwerken met het bedrijfsleven. Onder de tabbladen in de dossiers vindt u instrumenten, onderzoeken en verhalen uit de praktijk ter inspiratie.

Met subsidie uit de regeling Extra hulp voor de klas kon u extra begeleidingscapaciteit voor zij-instromers inzetten. De verantwoording vindt plaats aan de hand van model G1 via de jaarrekening van de penvoerder. De penvoerder doet dit aan het einde van de subsidieperiode over het gehele toegekende subsidiebedrag. De datum hiervoor was 1 juli.

Inzet van onderwijsassistenten en -ondersteuners

(Technisch) Onderwijsassistenten kunnen op scholen in het voortgezet onderwijs op uiteenlopende manieren worden ingezet. Vaak gaat het om administratieve, ondersteunende en organisatorische taken. Scholen kunnen hun onderwijs ook anders organiseren, bijvoorbeeld rondom leerpleinen en daarbij gebruikmaken van onderwijsassistenten. Een deel van de taken van leraren wordt daarbij overgedragen aan onderwijsassistenten, zodat leraren zich meer kunnen richten op hun primaire taken. Opbrengsten hiervan zijn:

• meer ruimte voor individuele begeleiding en maatwerk;
• lagere werkdruk en meer werktevredenheid bij leraren;
• toename van collegiale uitwisseling, intervisie en professionele ontwikkeling.

Publicaties en inspiratie uit de praktijk

• Brochure: Inzet van onderwijsassistenten
• Het Scala College in Alphen aan den Rijn heeft iemand parttime in dienst genomen als onderwijsondersteuner, gefinancierd uit de middelen van de regeling Extra Hulp voor de klas.

Inzet van hbo- en wo-studenten (die geen lerarenopleiding volgen)

Studenten die een lerarenopleiding volgen, kunnen ingezet worden om bijvoorbeeld leerlingen bijles te geven in vakken waarin een achterstand is opgelopen of te helpen bij de voorbereiding op het examen. Studenten van hogescholen en universiteiten die geen lerarenopleiding volgen, kunnen naast hun studie, als bijbaan, taken verrichten voor specifieke vakken op het vmbo, havo en vwo. Hiervoor zijn diverse initiatieven opgezet, zoals Persoonlijke Assistenten van de Leraar (PAL) en de Educatieve CoAssistent (ECA), samengevat zijn de opbrengsten hiervan als volgt:

• studenten krijgen een beter en realistischer beeld van het leraarschap;
• meer werkplezier voor betrokken leraren, studenten bieden ondersteuning bij taken;
• grotere belangstelling voor volgen van een lerarenopleiding;
• aantrekkelijkere lessen en meer aandacht voor leerlingen.

Publicaties en inspiratie uit de praktijk

• Brochure: Inzet van hbo- en wo-studenten
• Studenten van het hbo of de universiteit kunnen sinds 2009 docenten van het middelbaar onderwijs ondersteunen met een betaalde bijbaan als Persoonlijke Assistent Leraar (PAL). UT Twente werkt al 10 jaar met PAL-studenten. 
  
• Regionale Academische Opleidingsschool West-Friesland (ROWF) gaat vanaf schooljaar 2021/2022 met NPO-middelen studenten op een gestructureerde en doelgerichte manier inzetten.
• Studentinzetopschool is een landelijk platform van not-for-profit initiatieven die studenten uit het hoger onderwijs inzetten in het voortgezet onderwijs.

Inzet van leerlingen

Leerlingen kunnen binnen scholen ingezet worden als bijvoorbeeld tutor of mentor om medeleerlingen te begeleiden of zelf lessen te verzorgen onder leiding van een (bevoegde) leraar. Het inzetten van leerlingen in het onderwijsproces kan als doel hebben om leerlingen te enthousiasmeren voor het beroep van leraar. De redenen zijn meestal ook onderwijsinhoudelijk van aard. Opbrengsten:

• toename van leermotivatie, inhoudelijke vakkennis en sociale en communicatieve vaardigheden van leerlingen;
• verlichting werk leraren;
• positief effect op kwaliteit van onderwijs via betere leerresultaten;
• enthousiasme voor leraarschap.

 Publicaties en inspiratie uit de praktijk

• Brochure: Inzet van leerlingen bij lesgeven
• Dr. Mollercollege zet oud-leerlingen in als surveillant
• (Aspirant-)opleidingsschool Noord-Limburg (OSNL) laat leerlingen in het voortgezet onderwijs kennismaken met het docentenvak: Samen enthousiasmeren
  
  

Inzet van Trainees

Trainees zijn jonge academici die in een traject-op-maat hun eerstegraads lesbevoegdheid halen, direct aan de slag gaan als docent op een school, én een persoonlijk verdiepingsprogramma volgen, gericht op leiderschap, ondernemerschap en onderzoek. Stichting Trainees in onderwijs, ontstaan vanuit een initiatief van de VO-raad, de UNL en het ministerie van OCW, biedt de mogelijkheid om partner te worden waarbij u minimaal twee trainees in dienst neemt gedurende het opleidingstraject. U kunt natuurlijk ook zelf of in samenwerking met andere besturen in uw regio een traineeship opzetten en deze deels bekostigen met de zij-instroomsubsidie. In het traineeship krijgen de trainees de ruimte om op zoek te gaan naar innovatieve manieren om binnen- en buitenschools leren in het onderwijssysteem te integreren. Zo leidt u een nieuwe generatie onderwijsprofessionals op.

 Publicaties en inspiratie uit de praktijk 

• Het Joke Smit college is gestart met een eigen traineeship om studenten op te leiden tot docent
• Stichting Onderwijs Midden-Limburg (SOML) heeft een succesvol tweejarig traineeprogramma in de regio ingericht
• CS Walcheren is een pilot meester-gezel gestart waarbij trainees bovenformatief aangenomen worden en zich richten op ontwikkeling van de sectie.

Huiswerkbegeleiding

Veel scholen bieden al zelf huiswerkbegeleiding aan en u kunt dit natuurlijk verder uitbreiden.

Publicaties en inspiratie uit de praktijk

• Website VO-raad: Het Laurens Lyceum in Rotterdam en MAVO Doorn kiezen ervoor om hun leerlingen zelf kosteloos te gaan begeleiden bij hun huiswerk.

Algemene publicaties

• Handreiking voor kansrijke oplossingen lerarentekort
• Rapport Nieuwe doelgroepen voor het leraarschap in het voortgezet onderwijs
• Handreiking inzet extra medewerkers (VOS/ABB) 
• Aanvullend onderwijs in Nederland: een verkennend beeld uit onderzoek en handvatten van en voor de praktijk (Consortium Aanvullend onderwijs)