De AOW-leeftijd stijgt, bovendien tellen scholen steeds meer werknemers op leeftijd. Kortom: er zijn meer ouderen die (steeds) langer moeten doorwerken. Dat vraagt om een aanpassing van het personeelsbeleid. Scholen stimuleren én faciliteren werknemers om langer en met (meer) plezier te werken om te voorkomen dat er tekorten in de personeelsvoorziening ontstaan. Dat gaat verder dan oudere werknemers behouden voor de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld met ‘ontzie’-beleid. Aangezien de basis voor inzetbaarheid al aan het begin van de loopbaan wordt gelegd, is het belangrijk om te werken aan de inzetbaarheid van alle werknemers gedurende hun hele werkzame leven. Van starters tot ouderen en van werknemers in het ‘spitsuur’ van hun leven tot chronisch zieken. Dat is waar duurzame inzetbaarheid om draait.
Werken aan duurzame inzetbaarheid
Inmiddels is ‘duurzame inzetbaarheid’ gemeengoed, ook in het voortgezet onderwijs. De doelen en belanghebbenden zijn helder. De werkgever wil gemotiveerde en competente werknemers voor de school behouden. De werknemer wil gezond en vitaal de pensioenleeftijd bereiken, zonder risico op een inkomensterugval door arbeidsongeschiktheid. Maar hoe bereik je die doelen? En vooral: hoe beweeg je de belanghebbenden dat ze ook daadwerkelijk doen wat goed is om de doelen te bereiken?
Voion helpt u daar graag mee op weg met informatie, instrumenten, onderzoeken en praktijkvoorbeelden. In dit digitale kennisdossier geven we u antwoord op vragen als:
De Gespreksleidraad Anders organiseren in het voortgezet onderwijs biedt scholen handvatten bij het doorlopen van het proces om het onderwijs anders te organiseren.
Soms zijn er ingrijpende gebeurtenissen in het leven van werknemers die de werk-privébalans verstoren en de inzetbaarheid op het werk beïnvloeden Deze gesprekswijzer biedt handvatten en suggesties hoe u het ‘goede’ gesprek kunt voeren. Welke onderwerpen kunt u bespreken? Wat kunt u doen en welke vragen kunt u stellen?
Het V-model is een handleiding met maatregelen of randvoorwaarden om het werk beter af te stemmen op de levensfase.
Wilt u het strategisch personeelsbeleid binnen uwbestuur of school verder versterken? Ga aan de slag met de inspiratiebundel ontwikkeld door Berenschot in opdracht van het ministerie van OCW voor school- en teamleiders, bestuurders en HR-professionals.
In dit stappenplan worden de diverse instrumenten en diensten gepresenteerd in een cyclische aanpak.
Teamwerk-VO is een procesaanpak, waarmee je als school zelf aan de slag gaat om een gezonde werkomgeving en werkplezier te stimuleren. Centraal daarin staat een dialoog waarin gewerkt wordt aan oplossingen voor energievreters.
Voortgezet Werkplezier is een aanpak, een stappenplan, om aan de slag te gaan met werkdruk. Werknemers nemen samen de tijd om te kijken wat er echt aan de hand is.
Welzijnscheck-VO is een (gratis) internetapplicatie, speciaal voor het voortgezet onderwijs, waarmee personeelsleden inzicht krijgen in hun welzijnssituatie in relatie tot hun werk.
In opdracht van de cao-tafel VO heeft Voion samen met TNO, YouFacilitate en het Haarlem College een nieuwe aanpak ontwikkeld voor de verdeling van niet-lesgebonden taken in het voortgezet onderwijs.
“Het moet geen trucje zijn”, aldus Wijnand Hummelink, directeur VSO bij de Korte Dreef. “Ik wil oprecht weten hoe het met mijn medewerkers gaat en ik wil dat ze goed in hun vel zitten.”
Dick Bijdevaate, docent wiskunde en oud-rector van SG Helinium in Hellevoetsluis, kon in 2016 met pensioen maar geeft anno 2025 nog steeds les aan het vwo. “Ik miste de school, de jongeren om me heen, de collegiale sfeer en wil mijn steentje bijdragen. Nu geef ik zonder zorgen les in wiskunde B voor examenklassen.”
Hoe houd je medewerkers gemotiveerd en betrokken? Stichting Voortgezet Onderwijs Kennemerland (SVOK) laat zien hoe zij samen met hun medewerkers een heldere visie op duurzame inzetbaarheid hebben ontwikkeld. Jacqueline Kleine en HR-adviseur Sharif Ramdjan vertellen over de initiatieven.
Slechts 6 procent van de docenten in het voortgezet onderwijs is ‘van kleur’, tegenover 11 procent van de hele beroepsbevolking. Op de tweedegraadslerarenopleidingen zijn studenten van kleur niet ondervertegenwoordigd. Ergens loopt het spaak. Dit artikel is gepubliceerd in het Onderwijsblad en op de website van de Aob.
Het programma Voortgezet Leren heeft een nieuw magazine uitgebracht vol actuele praktijkvoorbeelden, praktische instrumenten en kennis uit onderzoek over strategisch personeelsbeleid.
Het Carmel College Salland deed begin dit jaar mee aan de pilot Werkbalans. Annemiek Hietkamp en Suzanne von der Dunk vertellen hun ervaringen. ''Wij hebben ervaren dat we zo op een snelle en eenvoudige manier werken aan een betere verdeling van de taken en meer verbinding in het team.''
ROC Nijmegen zorgt dat starters een zachte landing maken met een sterk Inductie & Onboarding programma en werkt regionaal samen met het Arnhemse Rijn IJssel zodat werknemers zich een leven lang kunnen blijven ontwikkelen. Artikel SOM Mbo.
Hoe kunnen de niet-lesgevende taken van docenten beter worden ingevuld zodat daar minder energie weglekt?
Een podcast met de gemeente Peel en Maas die voor de tweede keer 'Beste werkgever' van het jaar is geworden. Wat maakt deze gemeente succesvol en welk traject heeft zij afgelegd? Wat kan het voortgezet onderwijs hier van leren?
De scholengemeenschap heeft een programma opgezet, zodat hun medewerkers het werk fit, vaardig en bevlogen kunnen uitvoeren tot hun AOW-gerechtigde leeftijd.
In 2021 werd de verzekeraar a.s.r. uitgeroepen tot Beste Werkgever van Nederland. Wat maakt deze werkgever succesvol en welk traject heeft a.s.r. afgelegd? Wat kunnen scholen in het voortgezet onderwijs hiervan leren?
Het Regius College heeft voor de besteding van de convenantsmiddelen ‘Aanpak lerarentekorten en werkdrukverlichting’ gekozen voor een bijzondere oplossing: het inrichten van twee leerlingenbalies en een structuurklas.
In het convenant ‘Aanpak lerarentekorten en werkdrukverlichting’ zijn tijdelijke middelen beschikbaar gesteld aan scholen voor maatregelen tegen tekorten en werkdruk.
CS Walcheren (CSW) heeft door de pilot 'kwalitatieve formatie' op een andere manier gekeken naar personeelsplanning door al aan het begin van het schooljaar meer leraren aan te nemen.
De Dunamare Onderwijsgroep introduceerde in 2019 een generatieregeling die door de hele onderwijsgroep werd gedragen.
Van onveilige sfeer naar hechte werkgemeenschap bij de Haemstede-Barger mavo uit Heemstede.
De Mondia Scholengroep voert gericht beleid op duurzame inzetbaarheid van zijn medewerkers.
Het Da Capo College sloot een generatiepact op maat met 9 docenten van rond de 60 jaar.
Esprit Scholen slaagt er in om hun strategische missie en visie te vertalen in passend professionaliseringsbeleid voor al het personeel.
Het Greijdanus College vertaalt via de gesprekkencyclus haar identiteit, kernwaarden en doelen naar de werkvloer.
Vereniging Ons Middelbaar Onderwijs stimuleert medewerkers het beste uit zich zelf te halen en biedt medewerkers een loopbaanscan aan.
Dunamare Onderwijsgroep in Haarlem heeft goed werkgeverschap als een van de speerpunten voor de komende jaren. Vanuit deze gedachte is de vitaliteitsscan opgenomen in het HR-beleid.
Panta Rhei vergroot het welbevinden en de professionaliteit van de school met de inzet van de vitaliteitscan.
Platform Rijnstreek pakt knelpunten op regionale arbeidsmarkt aan met o.a. een training om duurzame inzetbaarheid van onderwijspersoneel te vergroten.
Twee P&O-adviseurs aan het woord over hun ervaringen met intervisie
Op OSG West-Friesland in Hoorn is een personeelsplatform opgericht. Het platform bespreekt onderwijskundige zaken die alle leerlingen aangaan.
De Montessori Scholengemeenschap Amsterdam (MSA) geeft docenten meer professionele ruimte door verantwoordelijkheden zo laag mogelijk in de organisatie te leggen.
Het Altena College in Sleeuwijk mag zich beste Onderwijswerkgever 2012 noemen. Medewerkers zijn bijzonder trots op hun school.
Een golf babyboomers verlaat binnen nu en enkele jaren het onderwijs.
Samen met een team werken aan duidelijke doelen vergroot betrokkenheid en werkplezier en vermindert de werkdruk.
Levensfasegericht personeelsbeleid dat een meerwaarde heeft voor álle personeel. Dat was voor SOML een belangrijke prioriteit bij beleid rond Active Aging.
Om doel en nut van de POP-gesprekken duidelijk te maken ontwikkelde de Jacobus Fruytier Scholengemeenschap een POP-wijzer.
Betreft: analyse van de NEA 2023 voor het voortgezet onderwijs, februari 2025.
Onderzoek naar beleid, organisatie, maatregelen en ervaren effectiviteit van DI-beleid vanuit het perspectief van HRM, Voion, februari 2025
Betreft: analyse van het Werkonderzoek naar aangrijpingspunten om het werken op een school aantrekkelijk te houden of aantrekkelijker te maken. Uitgevoerd door: Voion, januari 2025.
Betreft: (Deel)rapport over de trends en ontwikkelingen in het (voortgezet) onderwijs. Uitgave: Inspectie van het Onderwijs. Datum rapport: april 2024.
Betreft: Onderzoek naar de arbeidssituatie van werknemers. Analyse van gegevens uit de NEA voor het voortgezet onderwijs. Bron: NEA 2022 Tabellen sector onderwijs TNO. Uitgave: Voion, februari 2024.
Betreft: tweejaarlijks onderzoek naar de ontwikkeling van de kwaliteit van arbeid in Nederland. In opdracht van: ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Uitgevoerd door: TNO, maart 2023.
Aanvullend advies op het monitoringsonderzoek strategisch personeelsbeleid 2023. Auteur: Tinka van Vuuren. Uitgave: Voortgezet Leren, november 2023
De handreiking bevat praktische tips en informatie voor werkgevers en werknemers om de overgang op de werkvloer te herkennen, te bespreken en ermee om te gaan.
Een visie op arbobeleid voor de komende jaren. Uitgave ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 30 oktober 2023.
2023-meting in het kader van de monitoring van de afspraak in het geactualiseerde Sectorakkoord VO (2018) over de versterking van strategisch personeelsbeleid. Juni 2023. Uitgevoerd door: Universiteit UtrechtIn opdracht van: VO-raad en Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Tweede meting naar de feitelijke besteding van de convenantsmiddelen 'Aanpak lerarentekorten en werkdrukverlichting'. Voion, januari 2022.
Analyse naar de ontwikkelingen en maatregelen van duurzame inzetbaarheid en eerder uittreden in de sector voortgezet onderwijs. Uitgave Voion, juli 2021.
Betreft: Een overzicht van kennis over het concept van duurzame inzetbaarheid. Door: TNO innovation for life, 2021.
Onderzoek naar de maatregelen die met de middelen uit het convenant 'Aanpak lerarentekorten en werkdrukverlichting' zijn uitgevoerd of nog in planvorming of uitvoering zijn. Uitgevoerd door Voion in opdracht van de cao-tafel vo, april 2021.
Quickscan naar beschikbare kennis en interventies, succesfactoren en processtappen voor een effectieve aanpak van duurzame inzetbaarheid en een leven lang leren. Uitgevoerd door Capgemini Invent, in opdracht van het ministerie van SZW, februari 2021.
2020-meting in het kader van de monitoring van de afspraak in het geactualiseerde Sectorakkoord VO (2018) over de versterking van strategisch personeelsbeleid. Uitgevoerd door: Universiteit Utrecht, Departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap. In opdracht van: VO-raad en Ministerie van OCW, maart 2021.
De (arbeidsmarkt)positie van oudere leraren in het primair onderwijs en oudere docenten in het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs in beeld. Uitgevoerd door: CAOP, CentERdata en MOOZ, januari 2021.
Artikel in Tijdschrift voor HRM over een onderzoek naar de wijze waarop oudere werknemers de impact van het Generatiepact ervaren (Klaske Veth en Tinka van Vuuren, augustus 2020).
Proefschrift van Benjamin van der Hilst over hoe de schoolleider kan sturen op kwaliteit, wendbaarheid en werkplezier, december 2019.
Een internationaal onderzoek naar de leer- en werkomgeving van leraren en hun schoolleiders in de onderbouw van het voortgezet onderwijs.
Een analyse van tevredenheidsaspecten en verloopgeneigdheid in het vo uit de Werkmonitor door CAOP in opdracht van Voion (april 2020)
Verkenning naar het anders organiseren van onderwijs en de impact op het personeel.
In opdracht van de sectortafel voortgezet onderwijs heeft Voion daarom laten onderzoeken welke rollen leraren vervullen en welke bijdrage die rollen leveren aan hun loopbaanontwikkeling.
SWOT-analyse van de arbeidsmarkt in het voortgezet onderwijs
