Het voortgezet onderwijs heeft behoefte aan oplossingen voor het lerarentekort. Door regionaal samen te werken kunnen er gezamenlijke oplossingen worden ontwikkeld voor personeelstekorten en -overschotten in het voortgezet onderwijs. Voion adviseert en ondersteunt regio’s bij de totstandkoming van de samenwerking aan arbeidsmarktvraagstukken. Ook organiseert Voion kennisdeling in en tussen scholen, schoolbesturen en regio’s. De ervaringen, opgedane kennis en producten met regionale samenwerking deelt Voion via deze pagina met de sector.
Om de samenwerking te stimuleren is Voion in 2018 gestart met de Stimuleringsregeling regionale aanpak lerarentekort voortgezet onderwijs. In de publicatie Groot denken & Klein beginnen. Terugblik op projecten om het lerarentekort aan te pakken leest u een terugblik op twaalf projecten die subsidie via deze regeling hebben ontvangen.
Vervolgens ontwikkelde het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) de Subsidie Regionale aanpak lerarentekort (RAL) (2019), gevolgd door de subsidieregeling Regionale Aanpak Personeelstekort (RAP) (2020 t/m 2023). Met de subsidieregeling Regionale Aanpak Personeelstekort onderwijs (RAP) ondersteunde het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) besturen, lerarenopleidingen en andere partijen om het personeelstekort gezamenlijk op regionaal niveau aan te pakken.
OCW heeft in 2022/2023 aan 29 regio’s in het vo/mbo subsidie toegekend. In de jaren 2020/2021 en 2021/2022 zijn aan 25 regio's in het voortgezet onderwijs subsidies toegekend, waarbij in 21 regio's het middelbaar beroepsonderwijs meededen. Landelijk gezien nam 69 procent van de vo-schoolbesturen deel aan de RAP 2022-2023. Deze schoolbesturen vertegenwoordigen 802 vo-vestigingen en 58.005 fte in het vo. Lees meer over de kenmerken en activiteiten van de deelnemende schoolbesturen uit het vo en mbo in de factsheet RAP - De aanvragen uit het vo en mbo 2022-2023.Deze handreiking helpt schoolbesturen keuzes te maken en in actie te komen om arbeidsmarktvraagstukken aan te pakken. Hoe kan samenwerking daar een oplossing voor bieden?
Handreiking voor kansrijke oplossingen lerarentekort. Uitgevoerd door CAOP, oktober 2020.
De kijkwijzer ‘Inrichten van een regionaal loket op basis van het DOR-model’ is bedoeld om regio’s in dit proces te ondersteunen.
De VO-raad heeft tien reminders voor regionale samenwerking opgesteld, op basis van gesprekken in ontwikkelgroepen.
De scholen in de RAP-regio Noordoost Brabant hebben gezamenlijk een handreiking opgesteld voor de begeleiding van alle startende leraren in het vo.
Ans Koster - Schulte en Gerda Oedzes zijn beiden werkzaam in het voortgezet onderwijs, maar daarnaast werken zij ook aan het werven en het behoud van nieuw personeel in de provincie Groningen. In de podcast Zin in lesgeven spreken zij over de aanpak van het personeelstekort in de provincie Groningen, wat een school interessant maakt voor zij-instromers en waardoor zij-instromers interessant zijn voor de school.
De RAP-regio Zwolle anticipeert op het lerarentekort door fors in te zetten op werving met het project Samen Werven. Tutoring is een interessant onderdeel van dat project.
In deze podcast Zin in lesgeven gaan Arend Jan Zwarteveen en Peter van der Zwaal in gesprek met Christine Bos en Brenda de Heij, beiden zij-instromers in het praktijkonderwijs. Zij vertellen over de leerlingen in het praktijkonderwijs, hun keuze voor juist deze doelgroep, de opleidingskeuze en hun ervaringen als startende docenten.
Op 30 juni vond de bijeenkomst RAP in beweging plaats. Heeft u het gemist? Lees de terugblik en bekijk het getekende verslag van deze inspirerende en interactieve bijeenkomst.
Het dreigende lerarentekort zorgde ervoor dat tien scholen in de Bollenstreek de koppen bij elkaar staken en een ‘onderzoekend leernetwerk’ bedachten, Artikel VO-magazine, juni 2023
Hoe betrek je de beroepsgroep in de aanpak van de tekorten en andere arbeidsmarktvraagstukken? En hoe kunnen vo en mbo in dit gezamenlijke vraagstuk rondom regionale samenwerking van elkaar leren? In dit artikel komen twee voorbeelden aan bod, en bespreken we ideeën en uitdagingen op dit vlak.
In deze podcast Zin in lesgeven gaan Arend Jan Zwarteveen en Peter van der Zwaal in gesprek met Elsa Veldman en Martijntje Kloosterman, beiden zijn zij hun loopbaan begonnen bij vso-lom De Wilgenborg. Ze kijken terug op hun start in het onderwijs in de jaren ’80 en gaan op zoek naar antwoord op de vraag wat een goede school is om als (startende) leraar te gaan werken.
De RAP-regio Nijmegen pionierde al vroeg met strategisch hrm en strategische personeelsplanning. Voormalig hoofd P&O van Alliantie VO Nijmegen en Land van Maas en Waal Ronald Bertram en projectleider RAP-regio Nijmegen Robert Jacobs vertellen hun ervaringen.
In deze podcast Zin in lesgeven vertellen Wiegert Linde, zij-instromer in het voortgezet onderwijs en zijn begeleider en schoolopleider Carel Woudt, over het oriënteren op de overstap naar het onderwijs en het leren in het eerste jaar als docent.
Op dinsdag 7 maart vond een online vragenuur plaats over de nieuwe strategie voor de aanpak van personeelstekorten met het inrichten van RATO’s, de Regio’s voor de Arbeidsmarkt van de Toekomst van het Onderwijs.
Wat zoeken directeur-bestuurders in nieuwe docenten en wat bieden zij deze mensen? In dit podcastgesprek spreken Roderik Rot, Erasmus College Zoetermeer en Matthijs den Haan, Develstein College en Het Loket in Zwijndrecht o.a. over de problemen die zij ervaren met het invullen van vacatures.
ROC Nijmegen zorgt dat starters een zachte landing maken met een sterk Inductie & Onboarding programma en werkt regionaal samen met het Arnhemse Rijn IJssel zodat werknemers zich een leven lang kunnen blijven ontwikkelen. Artikel SOM Mbo.
Zijn de docenten op de scholen die veel doorstroom naar de lerarenopleiding hebben meer ambassadeur van hun vak dan op die andere scholen? Gaat dat dan intuïtief of bewust? In dit podcastgesprek vertellen twee docenten van het Haagse Lyceum De Populier over hoe zij leerlingen helpen bij hun keuze voor een vervolgopleiding. Ook Karina Baarda van het Expertisepunt LOB reageert op het gesprek.
Binnen de RAP-regio Amsterdam & Zuid-Kennemerland staat het voorkomen van vroegtijdige uitval van startende leraren al jaren hoog op de agenda.
In dit artikel van het ministerie van OCW vertellen Christa Segeren (projectleider RAP vo/mbo, regio West-Brabant) en Robert Jacobs (projectleider RAP vo/mbo, regio Nijmegen) wat zij doen om de tekorten in hun regio aan te pakken.
De podcast met Benjamin van Dam, docent geschiedenis en Sjoerd Hoekstra, begeleider bij opleidingsschool RPO Rijnmond gaat over de problematiek van langstuderen en wat hieraan gedaan kan worden.
Er is een grote groep door DUO bevoegd verklaarde docenten die het liefst vandaag nog voor de klas staat. Hoe kunnen zij hun oude beroep zo snel mogelijk uitoefenen?
Directeur Bauke Houtsma van het Areas vertelt hoe Almere wil groeien naar de vijfde stad in het land en hoe alle 18 onderwijsinstellingen daar gezamenlijk op anticiperen zodat het personeelsbestand meegroeit, Bron: SOM, augustus 2022.
Niet alle studenten van de tweedegraads lerarenopleidingen studeren binnen de gestelde tijd af. Een van de oorzaken is ‘groenpluk’. In deze podcast Zin in lesgeven spreken Els de Bock, Maarten van Heumen en Maaike Boomstra over deze problematiek.
Tijdens de RAP-sparringssessie op 21 juni 2022 dachten aanwezige RAP-regio's na over hoe de ideale klantreis van een potentiële overstapper naar een baan in het onderwijs er nu precies uitziet. Met als doel om de klantreis in de regio te verbeteren en zo het lerarentekort verder aan te pakken.
14 vo-scholen, het mbo en de lerarenopleidingen in Drenthe werken in de RAP-regio Noorderwijzer hecht samen aan de uitdagingen van de leerlingendaling, het personeelstekort en goed werkgeverschap.
In een kennisdelingssessie van de Stichting Onderwijsarbeidsmarkt MBO (SOM) vertellen de RAP-regio’s Twente/Achterhoek en Zwolle wat zij doen om (startende) docenten te behouden.
Dit artikel is gepubliceerd in het VO-magazine, april 2022.
In een serie van drie podcasts verdiept de VO-raad een aantal samenwerkingsvraagstukken.
De overstap naar het onderwijs blijkt vaak een grote overgang en zonder goede begeleiding vanaf de start is er kans dat kandidaten voortijdig afhaken. Hoe zorgen we ervoor dat startende zij-instromers voor en tijdens de eerste weken een zachte landing maken? En hoe hebben de zij-instromers deze periode ervaren?
Het ministerie van OCW wil de zij-instroom regulier inbedden in een nieuwe wetgeving die uiterlijk 2024 gereed moet zijn. Hoe ziet de ideale werknemersreis voor een zij-instromer eruit volgens de RAP-regio's?
Tijdens een kennisbijeenkomst van SOM discussieerden projectleiders van verschillende RAP-regio’s over de vraag of en hoe er meer samengewerkt kan worden met het voortgezet onderwijs.
In het project 'Shift happens' worden (oud-)medewerkers uit de financiële wereld geïnteresseerd voor een baan als docent in een tekortvak.
Hoe gaan we van pionieren naar consolideren en hoe betrekken we de beroepsgroep zo goed mogelijk bij de RAP? Deze vragen staan centraal tijdens de kennisdelingssessie van 22 september met de titel ‘RAP op de vloer’.
Het Jan Tinbergen College en RSG ‘t Rijks werken samen met Fontys Lerarenopleiding om nieuwe doelgroepen te interesseren voor een baan als docent in een bètavak.
De Rode Loper en Cosmicus begeleiden hoogopgeleide statushouders met onderwijservaring naar een baan als docent in Den Haag.
Hoe draagt samenwerking bij aan de aanpak van het personeelstekort in het onderwijs? Om kennisdeling tussen RAP-regio's te bevorderen, organiseerden het Arbeidsmarktplatform PO, Voion en SOM op 9 juni het online kennisevent ‘Voldoende én goed personeel door regionale samenwerking’.
Hoe gaan de RAP-regio’s om met zij-instroom en wat is nodig om de inzet van ‘docenten van buiten’ te stimuleren? De verschillende regio’s hebben elk een andere ervaring met zij-instroom, maar zijn het over één ding eens: de discussie over waaróm je als bestuur een zij-instromer aan wilt stellen, is nog niet goed gevoerd.
Hogeschool Rotterdam werkt samen met TechForce Rijnmond om met gerichte voorlichtingsacties nieuwe docenten in het technisch domein te werven.
In de onderlinge inspiratiesessie op 2 juni 2021 gingen vo en mbo in gesprek over zij-instroom en hybride docentschap.
In dit project krijgen hoogopgeleide, geïnteresseerde en geschikte statushouders en andere wereldburgers een opleiding tot tweedegraads docent in een tekortvak.
Werknemers in techniek en ICT de mogelijkheid bieden om een weloverwogen keuze te maken voor een eventuele overstap naar het onderwijs.
De projectleiders van de verschillende RAP-regio’s kwamen virtueel bij elkaar om ervaringen uit te wisselen en actuele vraagstukken te bespreken.
Hbo-lerarenopleiding zet samen met vo-scholen in Friesland en Groningen een assessmentcentrum op voor zij-instromers in het vo.
De regio Leiden, Duin- en Bollenstreek startte begin 2020 met een regionaal loket om getalenteerde professionals uit andere doelgroepen aan te trekken voor het vo.
In de RAP-regio Friesland werken scholen samen om het personeelstekort op een constructieve manier aan te pakken.
In deze podcast gaat Tjip de Jong op bezoek bij Stichting Onderwijs Midden-Limburg (SOML) om te leren over een succesvol tweejarig traineeprogramma in de regio.
Meta Schoenmaker vertelt over het samenwerken om gezamenlijk lerarentekorten en -overschotten en andere arbeidsmarktvraagstukken aan te pakken.
Jan Klein, directeur-bestuurder Nuborgh College, vertelt over de ontwikkeling van een psychologische component in de doorlopende leerlijn voor starters in het onderwijs.
ICLON nam het initiatief om een intake- en assessmentprocedure te ontwikkelen voor tweedegraads docenten in tekortvakken.
De schoolbesturen in Groningen pakken een aantal specifieke problemen die van grote invloed zijn op het onderwijs gezamenlijk op in RAP Groningen.
Om in aanmerking te komen voor subsidie in de Regionale Aanpak Personeelstekorten (RAP) moeten de in een RAP-regio verenigde vo-scholen samenwerken met minimaal één lerarenopleiding. In gesprekken met nauw betrokkenen verkende Voion in een aantal regio’s de rol van opleidingsinstituten in de RAP.
Docenten gezocht voor Sterk Techniekonderwijs. Magazine: De Nieuwe Meso, december 2020.
In de kennisdelingsbijeenkomst van RAP-regio's op 9 december 2020 leerden deelnemers wat nodig is voor het versterken van samenwerking en SPP op regioniveau.
RAP projectgroep regio Zwolle heeft een instroommakelaar aangesteld om carrièreswitchers op een persoonlijke manier wegwijs te maken.
In het vo is of komt er in bepaalde vakken een lerarentekort. Er zijn verschillende landelijke initiatieven om die tekorten te verminderen, zoals de vier kansrijke initiatieven die procesregisseurs tekortvakken vo hebben ontwikkeld. Wat kunnen de RAP-regio's daarvan leren? Daarover werd kennis gedeeld in de regionale RAP-bijeenkomsten op 14 en 21 oktober.
Welke kansen zijn er om het lerarentekort in de regio aan te pakken vanuit innovatie en anders organiseren? Meer dan 40 projectleiders, projectuitvoerders uit verschillende regio’s en beleidsmakers die deelnemen aan de Regionale Aanpak Personeelstekort (RAP) buigen zich op 30 september over deze vraag in de online Voion-masterclass Anders organiseren.
Op 2 september organiseerde Voion bijeenkomsten voor projectleiders vo/mbo van RAP-regio's om kennis te maken met collega's in aanpalende regio's en kennis te delen over de opzet en organisatie van het regionaal informatiepunt of loket, oriëntatiebijeenkomsten voor geïnteresseerden en mogelijkheden in aanpalende regio's. In dit artikel leest u hier meer over.
De regio Leiden, Duin- en Bollenstreek is begin 2020 gestart met een regionaal loket om meer docenten uit nieuwe doelgroepen aan te trekken voor het voorgezet onderwijs.
Projectleiders van regionale onderwijsloketten in Zeeland en Nijmegen vertellen hoe ze in samenwerking met po, vo, mbo en hbo het lerarentekort aanpakken.
In Zeeland besloten vo-, mbo- en hbo-besturen om vraagstukken op het gebied van strategische personeelsplanning in samenwerking en regionaal aan te pakken.
Opleidingsschool Noord-Limburg ontwikkelde Voor de klas ermee!, een programma om leerlingen van voorexamenklassen van het vo te enthousiasmeren voor het docentenvak.
Beroepsvereniging en onderwijs slaan handen ineen tegen lerarentekort.
Gelet op de overeenkomsten tussen de zorg en het onderwijs is het interessant om te kijken wat het onderwijs van de zorg kan leren.
Veertien onafhankelijke schoolbesturen in Zuidoost-Brabant houden elkaar scherp, inspireren elkaar en werken nauw samen binnen het ORION-netwerk.
De Meerwaarde stimuleert aankomende en zittende docenten om een tweede bevoegdheid te halen voor tekortvakken.
Het Jan Tinbergen College in Roosendaal, ’t Rijks in Bergen op Zoom en Fontys Lerarenopleiding Tilburg slaan de handen ineen om nieuwe betadocenten te werven.
Het vinden van docenten in technische vakken voor het beroepsonderwijs wordt steeds lastiger in de regio Rijnmond. Dit willen de deelnemers van TechForce Rijnmond aanpakken.
Zes zelfstandige vo-scholen in Twente/Achterhoek richten een Regionaal Mobiliteitscentrum (RMC) op, met als doel de kwaliteit van het onderwijs te behouden.
Om kennis te delen, hebben zeven schoolbesturen een platform gecreëerd waarbij verschillende scholen en startende en zittende docenten elkaar kunnen ontmoeten.
Het Ichthus College in Veenendaal zocht een instrument dat hen kan helpen het personeelsbeleid voor te bereiden op de toekomst.
Doorstroom van studenten met bijbaan als PAL naar lerarenopleiding.
Op het Commanderij College in Gemert bestond al langere tijd behoefte aan inzicht in de personele behoefte op langere termijn.
Artikel in het Onderwijsblad over speeddate avond in Utrecht waar schooldirecteuren en potentiële zij-instromers in het voortgezet onderwijs elkaar ontmoeten.
De Montessori Scholengemeenschap Amsterdam stoomt samen met de gemeente Amsterdam statushouders klaar voor bèta-docent.
Betreft: Een rapportage met relevante en actuele cijfers over leraren en hun arbeidsmarkt. Uitgave: Centerdata, december 2023.
Betreft: Kamerbrief en voortgangsrapportage over de uitvoering van het Nationaal Programma Onderwijs door scholen. Uitgave: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, november 2023.
Betreft: een verkenning naar het omgaan met aanhoudende lerarentekorten. Door: de Onderwijsraad, juni 2023.
Betreft: Kamerbrief en voortgangsrapportage over de uitvoering van het Nationaal Programma Onderwijs door scholen Uitgave: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, juni 2023.
Dit rapport beschrijft de pilot voor een meting van personeelstekorten in het voorgezet onderwijs (vo). Uitgevoerd door: Centerdata. In opdracht van: ministerie van OCW, februari 2023.
Kamerbrief en voortgangsrapportage over de uitvoering van het Nationaal Programma Onderwijs door scholen. Ministerie van OCW, november 2022
Evaluatieonderzoek naar de stand van zaken RAP 2022. In opdracht van: Het ministerie van OCW. Uitgevoerd door: Kohnstamm instituut en Oberon, augustus 2022.
Betreft: Onderzoek naar de kwaliteit van inductietrajecten bij vo-scholen in de regio Nijmegen. Auteurs: Katrijn Opstoel, Eline den Tuinder, Helma Oolbekkink, juli 2022.
Onderzoek naar de uitvoering van het Nationaal Programma Onderwijs door scholen. Uitgave: Ministerie van OCW, april 2022.
Bètalerarenmonitor. De huidige situatie rondom het lerarentekort in de bètavakken in het voortgezet onderwijs. Uitgave: Bètalerarenkamer, maart 2022.
Monitorgegevens en voortgang in het eerste jaar van het programma Sterk Techniekonderwijs (STO). Uitgevoerd door: Consortium ResearchNed, SEO Economisch onderzoek, ROA en Bureau Turf. Begeleid door NRO, juni 2021.
Eerste voortgangsrapportage over het Nationaal Programma Onderwijs (NPO). Door: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, oktober 2021.
Verkenning naar de regionale loketten in de RAP-regio’s. Uitgevoerd door: Arbeidsmarktplatform PO, SOM en Voion, september 2021.
Verkenning naar de samenwerkingsverbanden in de regio. Uitgevoerd door: Arbeidsmarktplatform PO, SOM en Voion, september 2021.
Een analyse van de subsidieaanvragen van 57 RAL-regio’s en de G4 samengebracht in een eindrapport. In opdracht van het ministerie van OCW en uitgevoerd door Oberon en Kohnstamm instituut, december 2020.
Onderzoek naar de aanpak van het lerarentekort. Uitgevoerd door Merel van Vroonhoven, juli 2020.
Op basis van een enquête onder de projectleiders van de regio’s die in 2019 een subsidie voor de Regionale Aanpak Lerarentekort (RAL) toegekend hebben gekregen, geeft deze peiling een indicatief beeld van de arbeidsmarktsituatie eind 2019 in de betreffende regio’s. Uitgevoerd door Voion, juni 2020.
Bestuurlijke samenwerking biedt kansen, maar er kleven ook risico’s aan. Eind 2019 is in opdracht van OCW een inventarisatie gedaan om een actueel beeld te krijgen van de aantallen, risico’s en achtergronden van de bestuurlijke constructen en is aanvullend onderzoek gedaan naar de samenwerking op vestigingsniveau.
Bouwstenen voor een toekomstbestendig bevoegdhedenstelsel voortgezet onderwijs
Een onderzoek naar de staat van het strategische personeelsbeleid in het voortgezet onderwijs Regioplan, april 2019 In opdracht van het ministerie van OCW
In dit rapport wordt weergegeven wat de stille reserve voor het voortgezet onderwijs en middelbaar onderwijs is. Waar werken de mensen met een lesbevoegdheid die buiten het onderwijs werken?
Resultaten van een vignettenonderzoek naar de optimale financiële voorwaarden om te kiezen voor een lerarenopleiding en een onderzoek naar de visie van scholieren (havo/vwo) en studenten (mbo-4) op het lerarenberoep.
Onderzoek naar hybride werken
